Skírnir - 01.04.2002, Síða 172

166
ÁSTA KRISTJANA SVEINSDÓTTIR
SKÍRNIR
Það ætti að vera ljóst af ofansögðu að femínísk heimspeki á mikið er-
indi við femínista almennt, enda voru femínískir heimspekingar meðal
helstu hugmyndafræðinga kvennahreyfingarinnar á tuttugustu öld. Þetta
á ekki síst við um íslensku kvennahreyfinguna, hvort sem um er að ræða
Rauðsokkurnar eða Kvennaframboðin og Kvennalistann. Ein áhugaverð-
asta grein Sigríðar Þorgeirsdóttur fjallar einmitt um hugmyndafræði
Kvennalistans og er hún borin saman við kenningar erlendra femínískra
hugmyndasmiða.
Að sama skapi ætti að vera ljóst erindið sem femínísk heimspeki á við
heimspekinga almennt. Heimspekingum ber að taka það alvarlega þegar
færð eru rök fyrir því að aðferðir og viðmiðanir sem taldar hafa verið
hlutlægar séu í rauninni gildishlaðnar. Við verðum að gera okkur grein
fyrir hvaða gildi liggja til grundvallar viðmiðum okkar og mælikvörðum
og það verða að vera gildi sem eiga þar heima.
Femínísk heimspeki í byrjun nýrrar aldar
Sigríður sýnir í greinasafninu Kvenna megin að hún er femínískur heim-
spekingur bæði hvað varðar viðfangsefni og aðferðir. Ekki er þar með sagt
að allir femínískir heimspekingar myndu vera sammála skoðunum Sigríð-
ar í einu og öllu. Femínísk umræða á okkar dögum, í byrjun tuttugustu
og fyrstu aldarinnar, er ekki einradda heldur fjölradda og ósjaldan eru
þátttakendur í henni á öndverðum meiði um helstu viðfangsefni. Hægt er
að vera femínisti og femínískur heimspekingur á marga ólíka vegu. Hér
koma til ólíkar skoðanir á hver raunveruleg staða kvenna sé í þjóðfélag-
inu og hvaða orsakir séu fyrir því misrétti sem þær eru beittar. Við það
bætast ólíkar skoðanir á því hvað sé til ráða. Utópían lítur líka mismun-
andi út: hvernig á heimur án karlrembu að vera?
Að mínum dómi er femínisminn sem frumskógur kenninga, sem eiga
það eitt sameiginlegt að markmiðið er að vinna gegn kerfisbundinni kúg-
un kvenna, þ.e. vinna gegn kúgun kvenna af því að þær eru konur. Ein
leiðin til að flokka kenningarnar er að beina sjónum að því hvað það
þýddi ef kerfisbundinni kúgun kvenna yrði aflétt. Oft er gengið út frá því
að það hefði í för með sér meira sjálfrœdi kvenna, en hér kemur á móti að
femínistar leggja ólíka túlkun í hugtakið sjálfrtedi og eru ósammála um
hvernig vega eigi það gildi upp á móti öðrum gildum.
Dæmi úr sögu íslenskrar kvennapólitíkur gæti varpað ljósi á þetta mál.
Líta má á Rauðsokkurnar sem kvenfrelsishreyfingu þar sem kúgun kvenna
var álitin felast í því að konur áttu ekki völ á öðrum störfum í þjóðfélag-
inu en þeim sem samkvæmt hefð voru unnin af konum. Að aflétta kúg-
uninni fólst í því að leyfa konum líka að vera menn, þ.e. að leyfa þeim að
vinna hefðbundin karlastörf. Slagorðið „Konur eru líka menn!“ er lýsandi
fyrir þessa túlkun á í hverju kvenfrelsi felst. Hér var ekki dregið í efa að