Tímarit Máls og menningar - 01.02.2011, Blaðsíða 8

Þ o r s t e i n n Þ o r s t e i n s s o n
8 TMM 2011 · 1
ferð inni ljóð af allt öðru tagi en „Undir skrift“: engar yfirlýs ingar, engar
hugleiðingar, en myndum brugðið upp hverri á fætur annarri. Og ekkert
bendir til þess að ég ljóðsins sé Steinn Steinarr skáld eins og mælandinn
í fyrra ljóð inu. Hér er ‚ég‘ bara staðlað orðalag, ljóð persóna sem segir
ég, svo fylgt sé hugs un Rolands Barthes.4 Í ljóðinu birtist sá sköp unar-
máttur tung unnar sem verður höfuð einkenni og aðalsmerki Tímans og
vatns ins, máttur tungu máls ins til að skapa nýja og sjálfstæða heima.5
Við rekum strax augun í litarorðin. Ljóðið er mikil litaveisla:
Dumbrauðir fiskar, dimmblár skuggi, fjólublátt ský, ísblátt vatn. Auk
þess kemur orðið hvítur tvisvar fyrir; hvíta veggi þekkjum við en hvað
er hvít fregn? Orðið hvítur getur haft merkingar aukann ‚dauði, feigð‘
en hér er notkun litarorðanna umfram allt impressjón istísk, þau hafa
áhrifsgildi fremur en tákngildi, og hví skyldi það ekki einnig gilda um
hvítu fregnina? Ekkert er þó því til fyrirstöðu að lesa seinustu er indin
tvö sem alvarlega viðvörun ljóðmælanda sem engar undirtektir hafi
feng ið. Nema þá helst það, að einnig virðist hægt að lesa þau þveröf-
ugum skilningi, eins og sumir skýrendur hafa reyndar gert, að hin hvíta
fregn sé gleðiboðskapur.6
Ljóðið er rammlega stuðlað og lauslega rímað en hrynjandin dregur
dám af hrynjandi fríljóðs. Við fyrstu sýn virðist fyrrihlutinn nánast
sam hengislaus upp talning, en ef nánar er að gáð kemur í ljós að bygg-
ingin er þaul hugs uð og reglu bundin. Ljóðið hefst á þrem ur nafnliðum og
með aðal orð un um (fiskar, skuggi, ský) standa alltaf tveir ákvæðisliðir,
lýsingar orð á undan og forsetn ingar liður á eftir. Og í næstu erindum
kemur lýsing á athöfn og áhrifum hennar, eða áhrifaleysi. Svipuð form-
úla er í fleiri ljóðum bálks ins og athyglis vert er að hún skuli koma fyrir
í báðum ljóðunum sem fyrst voru birt, fjórða og átjánda ljóði. Ég vík
nán ar að henni síðar.7
Um fyrra kvæðið, „Undirskrift“, er engin frágangssök að spyrja:
Hvaða merk ingu flytur þetta kvæði? Hvað vill skáldið segja? – en um
hið síð ara væri öllu nær að spyrja: Hverju miðlar ljóðið? Hvaða áhrifum
vill skáldið ná og hvernig fer það að því?
*
Litir í Tímanum og vatninu hafa yfirleitt áhrifsgildi fremur en ákveðin
tákn gildi. Grænn sandur, rauður sjór, tálblátt regn, bláfextar hugs-
anir, ullhvítur draum ur: orðin vekja hughrif. Og þar sem sambandið
er kunnuglegt: rautt ljós, nagl blá hönd, grá hvítur vegur – hafa orðin
einnig áhrifsgildi fyrst og fremst. Öll litarorðin sem hér voru nefnd bera
áherslu hvert í sínu ljóði og eru að ein hverju leyti valin ljóðstafanna