Tímarit Máls og menningar - 01.02.2011, Blaðsíða 35

A ð l e s a T í m a n n o g va t n i ð
TMM 2011 · 1 35
7 Sjá bls. 21–22.
8 Sjá nánar um hið síðarnefnda á bls. 27. – Og fastmótað kerfi á borð við ljóðstafasetningu er
súrrealisma fjarlægt.
9 Sbr. Sigurð A. Magnús son: Í tíma og ótíma, bls. 37, og Peter Carleton, tilv. rit, bls. 190.
10 Óbirt um daga Steins. Sveinn Skorri Höskuldsson: „Þegar Tíminn og vatnið varð til“, Af-
mælisrit til dr. phil. Steingríms J. Þorsteinssonar prófessors, bls. 160.
11 Kristín Þórarinsdóttir, tilv. rit, bls. 48.
12 Ferð án fyrirheits (1956), bls. 222.
13 T.d. í viðtali við Matthías Johannessen sem birtist í Nýju Helgafelli 1958. Kvæðasafn og greinar,
bls. 352.
14 Ég leiði hjá mér þann skilning sumra skýrenda og þýðenda að um þolmynd sé að ræða, að
vatnið og mælandi máli myndina í sameiningu. Hann stríðir a.m.k. gegn minni mál vit und.
15 Hóras, Carmina iii, 30. Þýðing Helga Hálfdanarsonar hljóðar svo: „Háan varða ég hlóð hald-
betri‘ en mynd úr eir“. Í skugga lárviðar, bls. 62.
16 Lokalínur „Arinbjarnarkviðu“ Egils Skallagrímssonar. Íslenzkt ljóða safn I, bls. 174.
17 Upphafið á 55. sonnettu Shakespeares sem Helgi Hálfdanarson þýddi svo: „Hver konungs gröf
með gullinn bautastein / mun gleymast fyrr en þetta styrka ljóð“. Erlend ljóð frá liðnum tímum,
bls. 122.
18 Í kvæðinu „Ný för að Snorra Sturlusyni“.
19 Reyndar örlar á ljóðstöfum, t.a.m. í öðru erindi fjórtánda ljóðs.
20 Halldór Kiljan Laxness: Sjálfstætt fólk (3. útg., 1961), bls. 168 og 12.
21 Peter Carleton: tilv. rit, bls. 181.
22 Hnoða: hnykill, hnýti, hnoðri. Ásgeir Blöndal Magnússon: Íslensk orðsifjabók.
23 Íslenzkar þjóðsögur og ævintýri I, bls. 316.
24 Rétt er að taka fram að þetta er ekki sami greinarmunur og stundum hefur verið lýst með orð-
unum miðleitin/útleitin ljóð.
25 Þess má geta að til er ‚skýring‘ Steins sjálfs við þetta ljóð. Kvæðasafn og greinar (1964), bls.
352–53.
26 Sbr. „Ljóð“ í Sporum í sandi.
27 Íslenzkar nútímabókmenntir 1918–1948, bls. 149.
28 Í fyrirlestrapunktum vegna kennslu í HÍ, nú á Lbs. Óbirt efni.
29 Hannes Pétursson: „Aftur fyrir málið“, Úr hugskoti, bls. 10. – Orðin eru heiti á ljóðaflokki sem
Beethoven samdi tónlist við, en auk þess notuð á þýsku um vissa tegund ástarljóða.
30 Í grein frá 1969 ritaði Sigurður A. Magnússon alveg afdráttarlaust: „Stúlkan sem Steinn lagði
hug á hét Louisa Matthíasardóttir.“ „Steinn Steinarr: Ádeila, efi og ástarharmur“, Í tíma og
ótíma, bls. 34. Og í æviágripi Louisu ritar hann: „Um það hafa frammá þennan dag geng ið
sögur, að Steinn hafi fellt ástarhug til Louisu á þessu skeiði [ca. 1940–42] og samið ástar ljóðin í
Ferð án fyrirheits og ljóðabálkinn Tímann og vatnið í ástarharmi og sárum söknuði eftirað hún
hvarf af landi brott.“ „Æviágrip“, Louisa Matthíasdóttir, bls. 186.
31 Varðandi þetta atriði má t.d. benda á gagnrýna umfjöllun eftir Paul de Man um kenningar I.A.
Richards, hins áhrifamikla bókmenntakennara í Cambridge á fyrrihluta 20. aldar (Blind ness
and Insight, bls. 231–244). – Í sömu átt hníga þær röksemdir skálda á borð við Stéphane Mal-
larmé og Marcel Proust að sá sem yrkir eða skrifar, t.a.m. um reynslu sína, sé í mikil vægum
skiln ingi ‚annar‘ en sá sem fyrir reynslunni varð (sbr. Ljóðhús, bls. 78 og 362).
32 „Hin íbjúga veröld“, Ljóðaþing, bls. 116–27.
33 Það kæmi vel heim við „Undirskrift“, lokakvæði Ferðar án fyrirheits, hér á bls. 5–6.
34 Að þessu vík ég í bók minni Ljóðhús, einkum bls. 107–111.
35 Tilv. rit, bls. 41–80.
36 Jonathan Culler fjallar um efnið í kaflanum “Poetics versus hermeneutics” í bók sinni Literary
Theory · A Very Short Introduction (bls. 61) en reyndar ekki á alveg sama hátt og hér er gert.
37 “[I]nterpretation may ultimately involve playing the ‘about-game’: ‘so, what is this work really
about?’”, sama rit, bls. 64.