Tímarit Máls og menningar - 01.02.2011, Blaðsíða 11
A ð l e s a T í m a n n o g va t n i ð
TMM 2011 · 1 11
Allt virðist ljóst í upphafsljóðinu og orðfærið er óbrotið en þó er
ljóðið lok að. Ef við reynum að fikra okkur að merkingu þess með því að
endursegja það mundi endursögnin verða lítið annað en endurtekning á
orðum ljóðsins. Og við værum engu bætt ari. Við sjáum þó að í ljóðinu
eru þrjú lykil orð: tím inn, vatnið og vit und ljóðmæl anda. Og tengingunni
eins og virðist ætlað að sýna fram á samband þeirra eða vensl. Eru þetta
tákn í ljóðinu, tákn fyrir eitthvað utan ljóðs ins? Hvað segja jöfnurnar?
– Tíminn er eins og vatnið, og tíminn er eins og mynd sem er máluð
af vatninu og „mér“ til hálfs, og svo framvegis. Tíminn líður og vatnið
rennur svo þarna gætu virst vera hliðstæður. Mætti kannski draga sögn
ljóðsins saman í hin frægu orð sem eignuð eru Herakleit osi: panta rhei,
allt streymir, og eng inn stígur tvisvar í sama fljótið? Sá hængur er þó á
að vatn ið virðist einnig vera stöðuvatn, það er kalt og djúpt og hægt að
festa það á mynd.
Um myndina segir að hún sé máluð af vatninu og ljóðmælanda „til
hálfs“. Það má skilja tvennum skilningi: að hún sé einungis hálf mál uð,
eða að hún sníði burt part af myndefninu.14 Mér hefur alltaf fundist fyrri
skiln ingurinn lítt sannfærandi og hallast að hinum síðari, enda á hann
sér hlið stæður í myndlist samtímans. Eða má ef til vill líta svo á að tím-
inn sé þáttur í framvindu verksins og að lokum verði myndin fullmáluð?
Þetta er varla stór mál fyrir lesanda en nokkurt vandamál fyrir þann sem
ætlar að þýða ljóðið á aðrar tungur sem leyfa ekki tvíræðnina.
Fyrsta ljóð samanstendur af staðhæfingum frekar en myndmáli. Það
er ólíkt öðrum ljóðum bálksins og því vel til þess fallið að standa sem
opnunarljóð. Það kallast hinsvegar á við lokaljóðið sem er númer 21 í
lokagerð bálksins. Upphafsljóðið er bundið – þrjár þríhendur – en loka-
ljóðið er alls ólíkt í formi, því það er fríljóð.
Tíminn og vatnið 21
Rennandi vatn,
risblár dagur,
raddlaus nótt.
Ég hef búið mér hvílu
í hálfluktu auga
eilífðarinnar.
Eins og furðuleg blóm
vaxa fjarlægar veraldir
út úr langsvæfum
líkama mínum.