Tímarit Máls og menningar - 01.02.2011, Blaðsíða 128

Á d r e p u r
128 TMM 2011 · 1
aðstæðnanna á þessum tíma muni reynast best til að skýra atburðarásina. Þessi
forsenda mun sennilega einnig duga best við það sem mestu máli skiptir: að
finna þau ráð sem best duga til að minnka líkur á sambærilegum kreppum í
framtíðinni.
Tilvísanir
1 Bls. 46, tilvitnun í grein eftir Guðmund Jónsson í Sögu, tímariti Sagnfræðingafélags, 2, 2009,
bls. 18.
Ólafur Páll Jónsson
Síðasta orðið
Umræðumenningin
Við heyrum því oft haldið fram að íslensk umræðumenning sé meingölluð.
Fólk sem hefur aðgang að sjónvarpi frá Skandinavíu segir að þar séu þættir þar
sem hlutirnir eru ræddir í alvöru, BBC sendi út svoleiðis þætti og þannig
þættir sjáist í frönsku sjónvarpi, en það séu bara engir slíkir þættir í íslensku
sjónvarpi. Og ekki eru blöðin skárri, segir fólk. Ég skal verða manna síðastur
til að mótmæla staðhæfingum um ágæti evrópskra umræðuþátta en mér
virðist lítið gagn í að taka undir þessar ádeilur á íslenska umræðumenningu
– nema til að fá útrás fyrir innibyrgða gremju. Og þar er þá líka einn gallinn á
þessari umræðumenningu: Of stór hluti hennar snýst um að fá útrás fyrir
gremju. En íslensk umræðumenning er alls ekki slæm, hversu ófullkomin sem
hún er. Mér kemur til hugar ferns konar samræða sem hefur ótvíræða kosti og
sem Íslendingar eru góðir í og iðka oft.
(1) Í því nána sambýli sem Ísland óneitanlega er hefur þróast skemmtileg
hversdagssamræða. Búi maður svo vel að hafa aðgang að hverfisbúð þar sem
fólk verslar dagsdaglega, þá verður maður oft vitni að dásamlegri umræðu-
menningu. Ein manneskja rekst á aðra, þær hafa kannski ekki hist í viku, svo
spjalla þær saman góða stund. Eitt af því sem gefur lífinu gildi er einmitt að
geta rekist á vini sína úti í búð og spjallað við þá stutta stund áður en maður fer
að skima um hillurnar eftir því sem maður átti að kaupa – og man kannski
ekki lengur hvað var vegna þess að spjallið færði mann á nýjan stað í tilver-
unni.
(2) Íslendingar eru líka flinkir að segja sögur. Hvað ætli séu sagðar margar
skemmtilegar sögur í morgunkaffi á íslenskum vinnustöðum? – og sagðar vel.
Auðvitað eru líka margar sögur leiðinlegar og sumar góðar sögur illa sagðar.