Tímarit Máls og menningar - 01.02.2011, Blaðsíða 105

A n d i n n o g va l d i ð
TMM 2011 · 1 105
hálfreyktan vindilinn í öskubakkanum. „Lautinant,“ sagði hann, greinilega í upp-
námi.
„Annar lautinant,“ hrópaði lögreglumaðurinn.
„Annar lautinant, lífi okkar allra er ógnað af slúðri og illgjörnum aðdrótt-
unum. Þar er ég ekki undanskilinn frekar en aðrir, en þú getur ekki sannað
neitt sem ég veit ekki nú þegar, nema þá að draumar mínir eða martraðir hafi
komið upp um mig, en þann möguleika vil ég alls ekki útiloka. Maðurinn er
ófyrirsjáanleg vera.“
Lögreglumaðurinn horfði á Lezama án þess að segja orð. Hann sótti skjala-
tösku sína, opnaði hana og tók út lítið Sonysegulband og setti það í gang. Úr
tækinu barst missterk rödd; það var auðvelt að þekkja hana. Það var rödd þessa
manns …
„Það er átakanlegt að allar ríkisstjórnir í sögu þessa lands hafa komist að
þeirri niðurstöðu að rithöfundar séu óvinir þeirra. Sem minnir mig á öll skítugu
réttarhöldin frá nýlendutímanum til okkar daga. Þær öskra alltaf á skáldið, hvert
sem skáldið er á hverjum tíma; „Þú ert hinn tilfinninganæmi Kúbani og við erum
svo grófir; þess vegna kýlum við þig kaldan. Ef þú ert svikari látum við gaggið og
háðsglósurnar dynja á þér. Ef þú ert hreinn í hjarta og næmur fyrir óspilltum ilmi
jarðarinnar munum við æra þig með hlátursrokum og háði og spotti …“
Lögreglumaðurinn stoppaði segulbandið og horfði ákveðið á Lezama. „Hvað
segir þú?“
Lezama leit ekki á hann. Hann sagði einungis: „Dag einn mun allt spjall eftir
matinn og jafnvel fullnæging elskendanna verða hráefni í pólitíska glæpi …“ 12
Lezama Lima iðraðist ekki en lifði óbarinn í einangrun þau fimm ár sem
hann átti ólifuð og fékk ekki fararleyfi á ljóðahátíðir sem honum hafði
verið boðið á. Árið 2000 var íbúðin hans orðin að safni og þar bankaði
ég á dyr dag einn en enginn vildi svara. Á leiðinni út mætti ég einum
íbúa hússins sem sagði safnið víst vera þarna og hóf ég þá að banka að
nýju. Mér var loks hleypt inn og vísað til sætis í virðulegum stól. Innan
skamms kom góðleg kona um sjötugt og settist beint á móti mér. Við
horfðumst hljóð í augu í stundarfjórðung, í þessari íbúð talaði maður
ekki um veðrið. Síðan hófst leiðsögnin og lauk í sögulegri stofunni þar
sem fyrrgreint samtal hafði átt sér stað tæpum þremur áratugum áður.
Háfleygur andinn var horfinn en ég gat þó skoðað dyraumbúnaðinn
sem hafði orðið að fjarlægja til að koma skáldinu út úr íbúðinni þegar
það veiktist, Lezama var nær 150 kílóum þegar best lét. Þá minntist ég
orða Guðbergs Bergssonar sem sagði að kúbönsk yfirvöld hefðu verið
raunsæ þegar þau neituðu Lezama um fararleyfi, sætin í kúbönskum
flugvélum væru svo þröng að feit skáld gætu ekki flogið. Lezama Lima
hefur trúlega aldrei verið kunnari en um þessar mundir og tugir fræði-
manna minntust hans á 100 ára fæðingarafmælinu 2010.