Tímarit Máls og menningar - 01.02.2011, Blaðsíða 74

H j ö r l e i f u r S t e fá n s s o n
74 TMM 2011 · 1
and/or administrators who have little or no experience in the actual const-
ruction of turf-houses (see for instance Ágústsson, 2000 and Rúnarsdóttir,
2007) – and therefore limited experiential and practical knowledge, which are
essential criterion for the turf-house as conceived by Hannes Lárusson and his
various and occasional interlocutors in the development of The Icelandic Turf-
house Project.”
Við þetta er ýmislegt að athuga. Frá því að Þjóðminjasafnið hóf að sinna
viðhaldi gamalla torfhúsa var leitast við að fá bændur í viðkomandi
héraði til þess að annast viðhald torfbæjanna. Lengst af voru þetta
karlar sem höfðu alist upp í torfhúsum og höfðu í búskap sínum sinnt
slíkum störfum. Þetta var sjálfsögð og eðlileg leið til að tryggja að við-
hald torfhúsa safnsins fylgdi þeim byggingarhefðum sem ætlunin var
að varðveita.
Starfsmenn Þjóðminjasafnsins, Matthías Þórðarson, Kristján Eldjárn,
Gísli Gestsson og Þór Magnússon stjórnuðu ferðinni, þeir réðu þessa
menn til starfa og skrifuðu skýrslur og greinargerðir um störf þeirra.
Um nokkuð langa hríð bar Gísli Gestsson safnvörður hitann og
þungann af umsjá Þjóðminjasafnsins með torfhúsunum. Gísli vann á
sumrin við margháttuð útistörf á vegum safnsins, fornleifagröft, torf- og
grjóthleðslu, rannsóknir á minjum og húsum og margt fleira. Stundum
vann hann í hópi verkamanna við að endurbæta torfhús og fyrir kom að
hann tók niður hús í frumparta og flutti í geymslu safnsins. Á vetrum
vann hann við skýrslugerð um sumarstörfin og fræðilegar ritgerðir
meðal annars um torfhúsamenningu okkar.
Fyrir rúmum þremur áratugum lét Gísli af störfum. Lilja Árnadóttir
tók þá við umsjón með gömlum húsum Þjóðminjasafnsins og skömmu
síðar byrjaði ég í lausamennsku að vinna margháttuð störf fyrir safnið
og húsafriðunarnefnd sem meðal annars tengdust viðhaldi og endur-
bótum á torfhúsum í eigu og umsjá safnsins. Hlutverk mitt var stundum
fólgið í því að skoða viðkomandi hús, meta ástand þeirra, segja fyrir um
hvað og hvernig skyldi gert við það sem aflaga hafði farið. Stundum var
vinna mín fólgin í því að skoða hús, mæla þau og gera af þeim teikningar
og leggja mat á varðveislugildi þeirra.
Bakgrunnur minn var sá að ég hafði lokið námi í byggingarlist og
hafði í námi mínu að nokkru leyti lagt mig eftir að glíma við byggingar-
sögulega arfleifð og að fella nýja byggð að gamalli. Á námstíma mínum
hafði ég í nokkur sumur unnið við torfvinnu, þ.e.a.s. að stinga torf og
hlaða úr torfi auk þess sem ég hafði rannsakað, mælt og teiknað gamlan
torfbæ í Hróarstungu.