Tímarit Máls og menningar - 01.02.2011, Blaðsíða 104

Tó m a s R . E i n a r s s o n
104 TMM 2011 · 1
fyrir þá sem ekki samsinntu í öllu hugsun Fidels Kastró. Þeir sem hugs-
uðu öðruvísi voru einfaldlega gagnbyltingarmenn. Og refsivendinum
var víða sveiflað: í nafni kúbanskra listamanna var rekin alþjóðleg
hatursherferð gegn Pablo Neruda um þetta leyti og honum skipað í
ruslflokk gagnbyltingarinnar.8 Trójuhestslýsing stjórnar rithöfunda-
sambandsins á Padilla er reyndar óborganleg í ljósi þess að hann las
kvæðið Á erfiðum tímum sjálfur fyrir Che Guevara,9 sem svo réð hann
í valdamikið starf í kjölfarið. Padilla lýsir því einnig í ævisögu sinni
að ljóðin hafi langflest verið ort í Sovétríkjunum, Ungverjalandi og
Tékkóslóvakíu, en það hindraði ekki kúbanska valdsmenn í að taka
allan skáldskapinn til sín. Einn möguleikinn er að hann hafi litið svo
á að hann gæti lýst vonbrigðum sínum af því að hann væri þrátt fyrir
allt „innan“ byltingarinnar. Kannski blundaði í honum sakleysingi, þótt
hann væri stundum ögrandi og kjaftfor og gæti verið flestum pöddulegri
þegar hann var að gera grín að sér eldri höfundum, sérstaklega varð
Alejo Carpentier fyrir barðinu á honum en hann þótti taka sig hátíðlega
og vera veikur fyrir hégóma. Hann hafði hagrætt ýmsu í æviágripi sínu
til að gera sig og ætt sína hámenningarlegri en efni stóðu til en Padilla
gerði sér það til skemmtunar að leiðrétta ágripið og dreifa meðal kunn-
ingjanna. Sömuleiðis hafði hann sent José Lezama Lima ýmis skeyti,
það snerist þó meira um ólíka afstöðu til ljóðlistarinnar þar sem Lezama
Lima var helstur fulltrúi myrkrar og erfiðrar ljóðlistar – og reyndar
líka aðdáandi íslenskra dróttkvæða10 – en Padilla hélt fram ljósari ljóð-
stíl. Á játningasamkomunni 1971 lét öryggislögreglan Padilla ákæra
fjölmennan hóp rithöfunda fyrir gagnbyltingarsinnaðar skoðanir, þar
á meðal eiginkonu sína sem einnig var fangelsuð og fyrrnefndan José
Lezama Lima. Hann var vel þekkt skáld og naut mikillar virðingar
meðal yngri höfunda þótt þeir deildu ekki endilega fagurfræðilegri sýn
hans. Þessi áhrif hans voru óæskileg í augum valdamanna og einungis
alþjóðleg frægð hans hindraði að harðar yrði gengið fram gegn honum.
Hann þurfti ekki að mæta á játningasamkomuna en sama daginn og
hún var haldin fór starfsmaður öryggislögreglunnar með Padilla heim
til Lezama Lima til að tilkynna honum hvað stæði til og leita eftir
„samvinnu“ hans og „iðrun“, þótt í heimahúsi væri. Frásögn Padilla af
þessum fundi ber saman við það sem margir aðrir hafa ritað um Lezama
Lima.11 Grípum niður í samræðu lögreglumannsins og skáldsins.
„Þú hefur farið niðrandi orðum um Byltinguna við fleiri en eitt tækifæri. Þú
ættir ekki að láta mig þurfa að sanna það fyrir þér.“
Þá tók Lezama á öllu því sem hann átti og stóð á fætur um leið og hann kramdi