Tímarit Máls og menningar - 01.02.2011, Blaðsíða 64

H a u k u r I n g va r s s o n
64 TMM 2011 · 1
eskjur á öðrum tímum í gegnum bókmenntirnar. Tengsl af þessu tagi
eru náttúrulega ekki varanleg, þ.e.a.s. þetta varir í stuttan tíma og því
þarf maður alltaf að halda áfram að kafa í nýjar sálir, þetta er stöðugt
ferðalag. Í mínu tilviki er bæði um ferðalag að ræða í eiginlegum og
óeiginlegum skilningi, ég er í þekkingarferðalagi en get að sama skapi
aldrei verið kyrr á sama stað, ég hef aldrei átt fasta búsetu neins staðar
lengi og þetta er bara mitt vandamál og mín tilvistarlega angist að geta
ekki verið kyrr nema stutta stund á vel völdum stöðum.“ Titill fyrstu
skáldsögu Ófeigs, Áferð, vitnar líka um þetta rótleysi. Í fyrstu var aðeins
um ferðadagbók að ræða þar sem Ófeigur hugðist greina frá tíma sem
hann varði meðal sígauna í fjalllendi í Transilvaníu: „Sagan er mjög trú
minni reynslu en ferðadagbókin sem ég hugðist halda vatt fljótlega upp
á sig, það fóru að fléttast saman við þetta minningar frá öðru svæði og
það er þar sem skáldskapurinn byrjar, með tengslum, samsvörunum og
minningum sem kvikna. Það verður til einhver flétta í huganum sem
ratar í textann. Hitt svæðið sem ég hafði í huga var Patagónía þar sem ég
hafði dvalið mörgum árum áður og spurningarnar sem vöknuðu innra
með mér vörðuðu það hvort allir afkimar bæru keim hver af öðrum, það
hefur nefnilega stundum flökrað að mér að allt sé í raun og veru eins
undir niðri þótt ytri veruleiki kunni að gefa annað til kynna við fyrstu
sýn.“
Í viðtölum í tengslum við útgáfu bókarinnar um Jón greindi Ófeigur
frá því að hugmyndin að bókinni hefði kviknað þegar hann heimsótti
helli eldklerksins í Reynisfjöru ásamt Ugga Ævarssyni minjaverði
Suðurlands. Jón Steingrímsson hafði þó vakið áhuga hans alllöngu
áður því segja má að sjálfsævisaga hans standi aftast í röð þeirra sál-
fræðilegu verka sem nefnd voru að framan: „Jón Steingrímsson er 18.
aldar maður, með annan fótinn í myrkrinu sem umlykur 17. öldina
en hinn fótinn í birtu upplýsingarinnar, það má því halda því fram
að hann sé maður tveggja alda og það gerir hann mjög áhugaverðan.
Guðfræðingar tala um að heittrúarstefna leysi rétttrúnað af hólmi á
18. öld. Þessara umskipta sér líka stað í stjórnskipuninni því á 17. öld
er við lýði harðstjórnarríki, aftökur algengar og kirkjulega valdið mjög
sterkt; menn trúðu með heilanum sem er í hreinni andstöðu við þekk-
ingarvakningu upplýsingarinnar. Þegar hún kemur til sögunnar skiptir
trúin um umdæmi, finnur sér stað í hjartanu eins og til að rýma til fyrir
þekkingunni í höfðinu.
Ef við skoðum hugmyndaheim Jóns þá er Guð persóna, lifandi
vera sem stjórnar öllum heiminum. Þetta ber keim af guðfræði þýska
heimspekingsins Leibniz en í skáldsögunni lifir Jón reyndar í þeirri