Tímarit Máls og menningar - 01.02.2012, Síða 33

E l d a r o g e n d u r t e k n i n g a r í a l d i n g a r ð i n u m
TMM 2012 · 1 33
sem komið hafa úr öllum áttum, þess efnis að græðgi hafi verið drif-
kraftur gripdeildanna, gera hegðun þeirra sem tóku þátt í óeirðunum
afbrigðilega og óeðlilega.
Þegar stjórnvöld tilkynna lýðnum að engin pólitísk eða félagsleg skila-
boð felist í óeirðunum, er í grunninn um að ræða eilífa endurtekningu
hins sama. Er ýjað var að því að óeirðirnar í Brixton 1981 mætti rekja
til niðurskurðar, atvinnuleysis og eftirlits með innflytjendum sagði
Margaret Thatcher að „undir yfirskini samfélagslegra mótmæla“ hafi
þeir sem tóku þátt leyft sér að njóta „hátíðar glæpa, gripdeilda og
óeirða“.20 Slík viðbrögð eru í raun löngu orðin klassísk – eftir fyrrgreind
átök bresku lögreglunnar og lettnesku byltingarsinnanna í Sidney
Street, reis einmitt úr öllum áttum sama orðræðan um glæpamenn og
óeirðarseggi. Sósíalistar um víða Evrópu beittu sínum ljótasta stimpli og
sögðu hugarfar byltingarsinnanna kapítalískt – þar með gráðugt.21
Í þennan sama streng tók Theresa May þegar hún fullyrti að óeirð-
irnar hafi hvorki snúist um mótmæli, atvinnuleysi og niðurskurð, né um
fram tíð þeirra sem tóku þátt eða stöðu þeirra í heiminum, heldur hafi
þau gengið út á tafarlausa ánægju og verslun, um tölvur og síma og hvað
annað sem hendi var næst.22 Dagblöðin hafa allt frá því í ágúst endur-
ómað þennan söng og ítrekað birt myndir af hinum syndugu, sem sáttir
eru með innkaup dagsins, brosandi hýrir og sælir með fullar hendur
af pokum fullum af vörum fullum af ánægju. „Þekkir þú þau?“ spyr
Evening Standard og útskýrir að þetta séu „andlit sem smána London“.
Efnislegur munur á þessum myndum og þeim sem birtast daglega af
goðsögninni um hamingjusama neytandann, er enginn. Huglægur
munur er það eina sem skilur þær að og hann stendur eða fellur með
meðvitund lesandans, aðgreiningu á einni tegund vörueftirsóknar og
annarrar – meðvitaðri afbyggingu á gæðum stolinna brauðhleifa.
Sömu aðgreiningu er beitt á auglýsingarnar sem ásamt umfjölluninni
af óeirðunum fylla síður dagblaðanna og smíða sterkan ramma utan um
samfélagsmynstur sem eðlilega getur af sér gripdeildir. Mynstur ofið úr
þráðum sem hrópa út í neyslutómið að nýjasti snjallsíminn sé „einfald-
lega æðislegur“, það sé „ekkert mál“ að nálgast nýja vöru dagsins í dag
og losa sig við þá sem var ný í gær, að þú getir keypt þér bíl „án þess að
þurfa að selja ömmu þína“.23 Mynstur sem þrengir borgina, gerir hana
að verslunarrými einu saman og sendir skýr boð út í samfélagið um
að þeir sem ekki búa yfir nægum fjármunum eigi þangað einfaldlega
ekkert erindi. Margir þeirra sem tóku þátt í óeirðunum hafa einmitt lýst
hefðbundnu lífi sínu sem leiðinlegu, þeir hafi ekkert að gera í borginni
– sem í útúrdúr kallast eins og úthugsað markaðstrix á við auglýsingar