Tímarit Máls og menningar - 01.02.2012, Síða 36

S n o r r i Pá l l J ó n s s o n Ú l f h i l d a r s o n
36 TMM 2012 · 1
aftur söm“, eða eins og blaðamaður Daily Mail komst að orði er hann
rifjaði upp Brixton-óeirðirnar, að þá hafi „enginn slíkur atburður verið í
ensku minni“,34 Slíkar yfirlýsingar eru sagnfræðingnum Peter Ackroyd,
sem nefndur hefur verið „helsti núlifandi annálsritari Lundúna“35,
aðhlátursefni er hann horfir í gegnum móðuna og bendir á mynstur sem
mun endurtaka sig svo lengi sem borgin sjálf varir:
Mér líka ekki þessir álitsgjafar sem sífellt segja að Lundúnir verði aldrei samar
aftur. Lundúnir verða alltaf samar á ný. Ég man að þessar athugasemdir fóru
hátt eftir hryðjuverkaárásirnar [í júlí 2005] … þær reyndust allar vera mark-
lausar. Lundúnir voru nákvæmlega eins næsta dag.36
Mynstrið viðheldur sér en það er ekki þar með sagt að óeirðirnar séu
merkingarlaus endurtekning sögunnar, að þeir sem léku Xenakis á
götum Lundúna hafi í blindni fylgt fyrirframgefnu handriti. Inn-
tak óeirðanna er annað og dýpra – og þvert á uppsetningu Theresu
May, sem skilur óeirðirnar og konunglega brúðkaupið hvort frá öðru,
varpa atburðirnir í sameiningu ljósi á innsta kjarna sama kerfisins,
sömu menningarinnar. Varnarskildir lögreglunnar utan um vörur og
stjórnvöld, fjölmiðlar meðvirkir valdhöfum og krafa hinna síðarnefndu
um sjálfviljugt útgöngubann37 – þessir sýnilegustu þættir valdsins í
bland við miðlæga stöðu vörunnar í mannanna tilveru, segja hátt og
skýrt að óeirðirnar séu fyrst og fremst smættuð birtingarmynd þess
samfélags sem þær beindust gegn. Darcus Howe hafði þá rétt fyrir sér
þegar hann eignaði fjöldanum átökin. Óeirðarfólkið réðst á sig sjálft,
gegn sér, fyrst og fremst sem þegnhlýðnum neytendum, það réðst á sig
sem hluta fjöldans og heimtaði merkilegri tilvist, merkilegri stall til að
standa á. Eins og Debord sagði um Los Angeles-óeirðirnar:
Það sem bandarískir blökkumenn krefjast af virkilegri dirfsku er rétturinn til
að fá raunverulega að lifa, og við nánari greiningu krefst það hvorki meira né
minna en algjörs niðurrifs þessa samfélags. Þetta verður æ augljósara þar sem
daglegt líf þeirra neyðir þá í síauknum mæli til að beita niðurrifsaðferðum.38
Holdtekja þessarar kröfu og þessa niðurrifs er þá síst vélræn endur-
tekning heldur frekar flóð sem (ó)reglulega skellur á, ferðast í gegnum
hraunbreiður sögunnar og skilur eftir sig far sem birtist í breyttri mynd
í hvert sinn sem styttir upp. Frá einu slíku segir í Fyrstu Mósebók
Biblíunnar, þar sem sagt er að Jehóva hafi viljað halda börnum sínum
í Eden frá skilningi á öðru en hinu góða – það er vitsmunaleg ánauð
sem sumir ganga svo langt að kalla frelsi. En með því að sannfæra