Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.02.2012, Side 125

Tímarit Máls og menningar - 01.02.2012, Side 125
D ó m a r u m b æ k u r TMM 2012 · 1 125 (74) að þar sé um að ræða viðbrögð hans við setningu í litlum þætti í bók Thors, Andlit í spegli dropans. En þar er talað um að „þá lygi sem er kjarni kynhverf- ingalífsins þar sem náttúran hefur logið að sjálfri sér“.7 Vel getur verið að lítils- virðingar um annað skáld sömu kyn- slóðar, Hannes Pétursson, (52) eigi sér helst forsendu í aðdáun Hannesar á skáldinu Rilke, sem Þórður telur „ómerkilegasta gelding heimsbók- menntanna“8 – meira þurfti ekki til. Hliðargrein af reiðilestri yfir þeim sem ekki lifa í merkri list og kynlífi er ómæld fyrirlitning á brennivínsdýrkun sem vitanlega hefur verið meiri en nóg hjá löndum Þórðar, menntamönnum sem öðrum. Að taka þennan „ómerki- legasta fátækradrykk veraldar“ fram yfir ágætar bækur og tónlist er höfuðsynd sem ekki er fyrirgefin. Skondin er frá- sögn Þórðar af því þegar einhver kunn- ingi hans týndi öðru bindi „bestu bókar heims“ sem hann hafði lánað honum og Þórður lét hann þá borga morð fjár í skaðabætur með mánaðarlegum afborg- unum. Hann bætir við: „Mikið er gaman að geta gefið íslenskum mennta- mönnum, skáldum og rithöfundum utan undir með því að virða eina bók hærra en eina brennivínsflösku“ (43). Ræða Þórðar er öll já já og nei nei og hún miðast öll við viðhorf og þarfir hans sjálfs. Eins og lasti getur hann hlaðið á menn ómældu lofi ef hann þykist sjá í þeim samherja um einhverja grein síns fagnaðarerindis. Þeir menn eru óvið- jafnan leg mikilmenni eins og hann jafn- an kallar æskuvin sinn Erlend í Unuhúsi og bætir því við að hann „sé ekki þess verðugur að nefna nafn þessa mikla göfug mennis“ (217). Sumir fá stundum að heita snillingar en stundum eitthvað allt annað eins og Halldór Laxness. Frá öllu eru frávik: hvað sem öllu níði um trúmenn líður átti Þórður til að játa að sumir menn hafi lifað stórmerkilegu trúarlífi. Hann viðurkenndi fúslega að ungur ástvinur hans sem veslaðist upp úr holdsveiki hafi sannarlega þurft á trú á annan heim að halda: „mikið hafði mað- urinn þjáðst“.9 Íslenskir menntamenn voru rolur og fábjánar – en þó ekki Jón prófessor Helgason eða Þorsteinn Gísla- son. Af hverju Þorsteinn? – Jú, hann „sagði sálmaskáldunum að éta skít“ (93) – og var þar með orðinn bandamaður Þórðar. Af hverju lætur hann Árna Berg- mann sleppa við skammir fyrir það að umgangast allskonar menntamanna- drull? Vegna þess að hann var svo „fínn mannþekkjari“ að hann „var fljótur að átta sig á yfirburðum hins gáfaða og göf- uga Kristjáns Helgasonar“ (204). Með öðum orðum: reyndist besta vini Þórðar vel. Vel á minnst Kristján: allir fá í texta Þórðar skarpa skömm fyrir drykkjuskap, nema einmitt Kristján, Kristján er aldrei „fyllibytta“, hann hefur barasta „mann- lega bresti“ (204). Það er vafalaust rétt sem Hjálmar Sveinsson segir í eftirmála, að þá heift sem einkennir alla málsvörn Þórðar fyrir sínu lífi má rekja til „bælingar kynhneigðarinnar sem hann fann sterkt fyrir í íslensku samfélagi“ (221). Það var eins og fyrr var nefnt ekkert gamanmál að vera hommi í litlu og fordómafullu samfélagi og rökrétt að líta svo á að reiðilestur Þórðar sé hefnd hommans fyrir ótal margt sem á hlut hans líka hefur verið gert. Ofsinn í karlinum er alloft fyndinn, einkum ef visst sjálfsháð er látið fylgja með. En fordæmingarþul- an verður þegar til lengdar lætur stagl- söm og um leið skelfing fyrirferðarmikil í textanum. Mér finnst allt þetta gera þá sjálfsmynd sem karlinn skilur eftir sig fátæklegri og einhæfari en efni stóðu þó til. Og oftar en ekki særir hann sárasak- lausa lifendur og dauða með þeim hætti að engin ástæða er til að afsaka það.10
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.