Tímarit Máls og menningar - 01.02.2012, Page 134

D ó m a r u m b æ k u r
134 TMM 2012 · 1
menntanna, hann reynir að henda
reiður á lífið með hjálp skáldskapar.
Frásögnin er sögð í fyrstu persónu, sett
fram sem nokkur konar minningasaga
þar sem sögumaður tengir sífellt hug-
leiðingar sínar og minningar við bók-
menntir enda sér hann lífið fyrir sér
sem ljóðaúrval: „Lífið. Selected poems“,
eins og segir á síðu 88 og víðar í bók-
inni. Í heimi Sýrópsmánans f léttast sem
sagt stöðugt saman heimur skáldskapar-
ins og heimur hins áþreifanlega „veru-
leika“. Og kannski má segja að í því sé
fólgin tilraun sögumanns til að að reyna
að brjóta niður það þykka „skilrúm“
sem tímar okkar „hafa fyrir löngu smíð-
að […] milli draums og veruleika“.
Þarna á milli „liggja engin leynigöng
lengur“ því „þetta skilrúm er þykkara
en Kínamúrinn enda var það mun leng-
ur í smíðum en hann og kostaði fleiri
mannslíf“ (39). Í skrifum um Sýróps-
mánann er talað um texta Eiríks sem
„dulkóðaðan“ hvað þetta varðar og að
lesandinn finni stöðugt fyrir þörf til að
rekja þræðina út úr verkinu í leit að
dýpri skilningi á söguheimi þess (sjá t.d.
ritdóm Hjalta Ægissonar á vef Víðsjár-
þáttar Ríkisútvarpsins og lýsingu í
umsögn dómnefndar Menningarverð-
laun DV). Það getur áreiðanlega verið
skemmtilegur leikur að grafast fyrir um
rætur allra textatengsla og vísana í
Sýrópsmánanum en það er hins vegar
ekki nauðsynlegt; bókarinnar má njóta
án þess, enda hlyti hún að teljast mis-
heppnuð sem sjálfstætt listaverk ef svo
væri ekki. Hins vegar víkkar það að
sjálfsögðu merkingarheim textans þegar
lesandi ber kennsl á vísanir og tengsl.
Þótt frásögn Sýrópsmánans fylgi ekki
línulegum frásagnartíma, skipti á milli
nokkurra sögusviða og víða sé skotið
inn stuttum hugleiðingum – eða örfáum
orðum – á milli lengri kafla þá er hér
engu að síður um heildstæða frásögn að
ræða að mestu leyti. Sögusviðin eru
fjögur. Í fyrsta lagi Reykjavík undir oki
þokunnar, eins og lýst hefur verið. Í
öðru lagi lítið þorp úti á landi þar sem
sögumaður hverfur aftur til bernsku
sinnar þegar hann bjó hjá ljóðelskum
afa sínum. Í þriðja lagi Ítalía, en þangað
fer sögumaður ásamt konu sinni og
barnungum syni í því skyni að flýja
þokuna og hlúa að ástarsambandi sem
virðist í brotum. Hann kemst þó að því
að erfitt að flýja þokuna því „þessi borg,
Reykjavík, er víðar en ætla má af landa-
kortinu […] Borgarbúi er ekki fyrr far-
inn burt en borgin heldur í humátt á
eftir honum“ (82). Fjórða sviðið er svo
hugarheimur sögumanns, eins og áður
er lýst, og sem stundum virðist ekki
síður slungið þoku en hinn áþreifanlegi
heimur.
Eins og í fyrri bókum sínum, 39 þrep
á leið til glötunar (2004) og Undir
himninum (2006) er Eiríkur Guð-
mundsson öðrum þræði að leika sér að
formi sjálfsævisögunnar og eflaust ekki
tilviljun að fyrsta vísun hans til annars
bókmenntaverks er í skáldævisögu
Nabokovs, Look at the Harlequins.
Hugleiðingar um minni og gleymsku
koma víða við sögu:
Sumt man ég vel. Annað man ég alls
ekki. Eitthvað hef ég skrifað í dag-
bókina mína, margt er þar afar óljóst því
stundum hef ég gripið til dulmáls, sem
blekkir engan nema sjálfan mig. Það er
eins og einhver eða eitthvað tali upp úr
svefni, en það er ævisaga mín. (13)
Stuttu síðar segir: „Það má vel vera að
lyfin sem ég tók á unga aldri, allt of
snemma, hafi gert mig að vafasamri
heimild, til frambúðar“ (15). Rétt á eftir
fer sögumaður í fylgd vinar síns til
grímugerðarmanns og grímur og spegl-
ar reynast meðal hinna gegnum gang-
andi stefja frásagnarinnar; allt kunnug-