Tímarit Máls og menningar - 01.03.2017, Blaðsíða 117

H u g v e k j a
TMM 2017 · 1 117
hægri stjórn sé komin til valda kemur
ekki til greina að hún sýni nokkra
minnstu undanlátssemi gagnvart Bretum
– það er reyndar athyglisvert að í þessum
deilum lýsir höfundur málstað Íslendinga
af nokkurri samúð og tekur fram að þeir
eigi ekki annarra kosta völ en færa út
fiskveiðilögsöguna. En þorskastríðið
hefur skapað mikla gremju í garð
Atlants hafsbandalagsins, almenningur
vill að stjórnin grípi til róttækra aðgerða.
Hættan er nú sú að kommúnistar grípi
tækifærið með einhverju undirferli til að
knýja stjórnina til að segja skilið við
bandalagið.
OSS 117 fer semsé af stað til að grafast
fyrir um málið, og tekst aðstoðarmanni
hans að komast í tengsl við unga stúlku
úr hópi kommúnista sem hann liggur.
Fyrir hennar hjálp fær hann stefnumót
við einhvern foringja sem kallar sig „Sig-
urð“. En samtal þeirra í bíl síðla kvölds
nálægt Krýsuvík verður endasleppt því
tveir menn koma aðvífandi utan úr
myrkrinu, skjóta „Sigurð“ og rota Sag-
arra. Þannig vindur sögunni síðan
áfram, í hvert skipti sem þeir félagar
virðast vera í þann veginn að nálgast ein-
hverjar upplýsingar er heimildarmannin-
um snarlega kálað, hvorugur þeirra skil-
ur neitt í neinu og lesandinn ekki heldur.
En smám saman fara málin að skýr-
ast. Í ljós kemur að kommúnistar eru
ekki einir um hituna heldur eru aðrir
mættir til leiks, það eru Marx-Lenínistar,
semsé maóistar, og það sem fyrir þeim
vakir er af nokkuð öðru tagi. Kommún-
istarnir – sem virðast vera af sama sauða-
húsi og þeir sem áður sátu í stjórn – vilja
beita öllum brögðum til að berjast gegn
veru Íslendinga í Atlantshafsbandalag-
inu, og bak við gerðir þeirra er rússnesk-
ur agent, firnaljótur og dulbúinn sem
útsendari Breta út af þorskastríðinu.
Maóistarnir, sem hata „endurskoðunar-
sinnana“ í Moskvu, berjast hins vegar
móti kommúnistunum, þeir vilja að
Íslendingar sitji áfram í Atlantshafs-
bandalaginu til að styrkja það og halda
Rússum við efnið í vestri, þá séu minni
líkur að þeir fari að ybba sig við Maó. Út
af þessu hefjast hin rosalegustu hjaðn-
ingavíg, kommúnistar og maóistar vega
hvorir aðra í mesta bróðerni.
Um síðir kemst OSS 117 í kynni við
stúdínu að nafni Kristínu Jónsdóttur sem
hann liggur, og verður fyrst úr því smá-
misskilningur, því hún heldur að hann sé
útsendari Rússa. En svo fara málin að
skýrast, Kristín þessi er nefnilega úr
þriðja hópnum, hópi „þjóðernissinna“
sem eru andvígir bæði kommúnistum og
maóistum og ólíkir þeim að því leyti að
þeir leggja ekki stund á manndráp, þeir
vilja frjálst og óháð Ísland og halla þeir
sér því að vesturlöndum. Fyrir atbeina
þeirra sér OSS 117 loks grilla í ljós gegn-
um þokuna, og liggja þá í valnum Sig-
urður, Bjarni, Matthías, Pétur, Sigríður
og Ásmundur, auk útsendara Rússa í
Keflavík, Davids Silberberg, samstarfs-
konu hans Helen Clift, og margra ónafn-
greindra. Sagt er að Íslendingar séu orðn-
ir taugaveiklaðir út af öllum þessum lík-
fundum, og eru þó ekki öll kurl komin til
grafar í bókarlok, því eitt líkið bíður enn
í loftræstingunni á Hótel Sögu. Rúss-
neski agentinn firnaljóti er gómaður og
verst fyrst allra sagna, enda þrautþjálfað-
ur í að þola pyndingar, en hann guggnar
gagnvart píanóstrengnum og leysir frá
skjóðunni.
Þá loks kemur sannleikurinn í ljós, á
síðustu blaðsíðum bókarinnar, og hann
er allhrikalegur: Kommúnistar voru
semsé búnir að komast yfir togarann
„Baldur“ og útbúa hann með hinum
flóknasta tækjabúnaði, einkum loftsigl-
ingatækjum. Síðan ætluðu þeir að bíða
eftir því að flugvélar Bandaríkjamanna
væru að æfingum eitthvert dimmt og
þokusamt vetrarkvöld og hefjast þá