Tímarit Máls og menningar - 01.03.2017, Blaðsíða 94

H j a l t i H u g a s o n
94 TMM 2017 · 1
kaþólska messu. Silja Aðalsteinsdóttir „Andlit í djúpinu, brosandi“, bls. 425–426. Vegna
tengslanna við Önnu Akhmatovu, Lenín og Stalín er þó áhugavert að spyrja hvort hinn helgi-
siðafræðilegi bakgrunnur ljóðaflokksins sé ekki þrátt fyrir allt fremur rússnesk-orþódox en
kaþólskur. Hinn orþódoxi bakgrunnur mótar þá einkum IV hluta bálksins þar sem gengið er
milli helgimynda, íkona, hinna ýmsu „dýrlinga“ og kveikt á kertum frammi fyrir þeim. Þar
fyrir þarf ekki að skýra einstaka þætti ljóðabálksins út frá orþódoxu „lítúrgíunni“ fremur en
hinni kaþólsku né heldur hafna að tengsl séu líka við aðrar ljósahefðir tengdar kyndilmessu.
10 Heiti ljóðsins er tvírætt og getur bæði verið eintölu- og fleirtölumynd orðsins. Hér er litið svo
á að um fleirtölu sé að ræða og að heitið vísi til svefnrofa.
11 Vilborg Dagbjartsdóttir, Ljóðasafn, bls. 226.
12 Vilborg hefur sjálf lýst þeirri tilfinningu að „samsamast náttúrunni“ sem er eitt form unio mys­
tica sem margir öðlast reynslu af. Kristín Marja Baldursdóttir, Mynd af konu, bls. 15–16, sjá og
bls. 45.
13 Regin Prenter, Skabelse og genløsning. Dogmatik, 5. útg., Kaupmannahöfn: G. E. C. Gads forlag,
1971, bls. 481.
14 Theologisches Fach­ und Fremdwörterbuch, 5. endursk. útg. Útg. Eberhard Hersieckerhoff (frum-
útg. Friedrich Hauck), München: Siebenstern Taschenbuch Verlag, 1969, bls. 124.
15 Vilborg Dagbjartsdóttir, Ljóðasafn, bls. 164.
16 Hjalti Hugason, „Kristnir trúarhættir“, Íslensk þjóðmenning V. Ritstj. Frosti F. Jóhannsson,
Reykjavík: Bókaútgáfan Þjóðsaga, 1988, bls. 75–339, hér bls. 310.
17 Vilborg segir föðurfólk sitt hafa verið „[…] mjög kristið og siðavant“, telur kristindóm þess hafa
verið ósvikna lútherstrú og að hún hafi tekið guðhræðslu þess í arf. Móðurfólkið sagði hún
„[…] fullt af andatrú og þess háttar […]“. Þorleifur Hauksson, Úr þagnarhyl, bls. 12, 22, sjá og
41.
18 Vilborg Dagbjartsdóttir, Ljóðasafn, bls. 82.
19 Vilborg Dagbjartsdóttir, Ljóðasafn, bls. 74.
20 Þorleifur Hauksson, Úr þagnarhyl, bls. 127–130.
21 Vilborg Dagbjartsdóttir, Ljóðasafn, bls. 110
22 Annað ljóð sem einkennist af kvennaguðfræði er „Karl og kona“ (Dvergliljur, 1968). Vilborg
Dagbjartsdóttir, Ljóðasafn, bls. 53–54. Það er þó eitt biblíuljóðanna sem ekki er fjallað um
hér. Með kvennaguðfræði er hér átt við guðfræðilega túlkun sem tekur tillit til undirokunar
kvenna. Vilborg hafnar hins vegar umritun klassískra trúartexta og því að kvenkenna guð-
dóminn líkt og gert er í Kvennakirkjunni. Kristín Marja Baldursdóttir, Mynd af konu, bls. 140.
23 Kristín Marja Baldursdóttir, Mynd af konu, bls. 133–136.
24 Vilborg Dagbjartsdóttir, Ljóðasafn, bls. 215.
25 Vilborg Dagbjartsdóttir, Ljóðasafn, bls. 139
26 Vilborg Dagbjartsdóttir, Ljóðasafn, bls. 229
27 Vilborg Dagbjartsdóttir, Ljóðasafn, bls. 170. Í ljóðum Vilborgar getur Guð einnig verið nálægur
á haustmorgni eins og kemur fram í „Á leið í Hagaborg á haustmorgni“. Vilborg Dagbjarts-
dóttir, Ljóðasafn, bls. 177.
28 „Formbylting og módernismi“, bls. 153–154 (Silja Aðalsteinsdóttir). Þorleifur Hauksson, „Bak
við marglitan glaum daganna“, bls. 12–13.
29 Þorleifur Hauksson, Úr þagnarhyl, bls. 55–76, 82–85.
30 Þorleifur Hauksson, Úr þagnarhyl, bls. 124, 175, 289. Skáldskapurinn varð leið Vilborgar út úr
harminum. Silja Aðalsteinsdóttir, „Andlit í djúpinu, brosandi“, bls. 428–429. Silja Aðalsteins-
dóttir, „Sorg mín er bláklædd stúlka“, Þræðir spunnir Vilborgu Dagbjarstdóttur í tilefni 18. júlí
2000. Umsjón Helga Kress o.a., Reykjavík: Háskóli Íslands, Háskólaútgáfan, 2001, bls. 47–56,
hér bls. 53–54.
31 Vilborg Dagbjartsdóttir, Ljóðasafn, bls. 38
32 Þorleifur Hauksson, Úr þagnarhyl, bls. 60.
33 Þorleifur Hauksson, Úr þagnarhyl, bls. 23–25, 55–61, 289.
34 Vilborg Dagbjartsdóttir, Ljóðasafn, bls. 141
35 Sjá Silja Aðalsteinsdóttir, „Sorg mín er bláklædd stúlka“, bls. 56.
36 Vilborg Dagbjartsdóttir, Ljóðasafn, bls. 224
37 Vilborg Dagbjartsdóttir, Ljóðasafn, bls. 225.