Þjóðarbúskapurinn - 01.08.1983, Blaðsíða 43

41
Um aðrar tekjur en atvinnutekjur, þ. e. tilfærslutekjur, eignatekjur o. fl., má
nefna, að í áætlun fyrir árið 1983 hefur meðal annars verið höfð hliðsjón af
greiðsluyfirlitum Tryggingastofnunar um bætur lífeyristrygginga á fyrri hluta
þessa árs. Á grundvelli þessa er áætlað, að tilfærslutekjur einstaklinga hækki
talsvert meira en atvinnutekjur, einkum vegna hækkunar bóta umfram launa-
hækkanir og fjölgunar bótaþega. Jafnframt má ætla, að vaxtatekjur aukist enn
talsvert umfram atvinnutekjur vegna aukinnar verðtryggingar sparifjár. Sam-
kvæmt þessum áætlunum eru heildartekjur heimilanna taldar hækka um tæplega
59% í heild milli 1982 og 1983, eða um 2xh% umfram atvinnutekjur.
í spá um ráðstöfunartekjur heimilanna á þessu ári, er reiknað með, að hlutfall
beinna skatta af heildartekjum lækki, meðal annars af völdum þeirrar skatta-
lækkunar, sem fólst í efnahagsráðstöfunum ríkisstjórnarinnar. Samkvæmt tölum
um álagningu beinna skatta á þessu ári má ætla, að skatthlutfallið lækki úr
tæplega 13% 1982 í 12'/2% á þessu ári. Niðurstaðan af þessu er því sú, að
ráðstöfunartekjur heimilanna hækki um tæplega 60% í heild árið 1983, eða um
58% á mann.
Við mat á breytingum kaupmáttar tekna til skamms tíma litið er yfirleitt
miðað við kaupmátt kauptaxta fremur en tekna í víðari skilningi. Þessi aðferð
ræðst eingöngu af skorti á upplýsingum um breytingar á greiddum launum og
þeim tekjum, sem ekki fylgja kauptöxtum. Kaupmáttur kauptaxta gefur hins
vegar ófullkomna mynd af raunverulegum kaupmætti tekna á hverjum tíma. Þar
koma til skjalanna aðrir þættir, svo sem atvinnuástand, vinnutími, ýmiss konar
álög og bónusgreiðslur, aðrar tekjur en beinar launagreiðslur, beinir skattar
o. fl. Á hinn bóginn þarf vitaskuld að hafa í huga, að hækkun tekna umfram
taxta kann að hluta til að stafa af lengri vinnutíma, þótt aðrir þættir ráði líklega
meiru.
í töflu um ársfjórðungsvísitölur kaupmáttar kauptaxta yfir nokkur undanfarin
ár kemur fram, að hann hefur dregist saman ár frá ári allt frá 1978. Þessi
niðurstaða þarf út af fyrir sig ekki að koma á óvart, þegar horft er til þess, að
breytingar þjóðartekna hafa verið á sömu lund. Tölur um kaupmátt atvinnu-
tekna og ráðstöfunartekna á þessu árabili sýna á hinn bóginn, að þótt
kaupmáttur taxta hafi dregist saman um rúmlega 8% milli 1978 og 1982 hefur
kaupmáttur atvinnutekna á mann á sama tíma staðið í stað, eða jafnvel heldur
aukist, og kaupmáttur ráðstöfunartekna á mann í raun aukist um 9% á þessum
árum. Þessar tölur sýna því, að kauptaxtaviðmiðun gefur langt frá því einhlíta
mynd af kaupmáttarþróun tekna heimilanna. Árið 1982 rýrnaði kaupmáttur
taxta um 2,7%, en kaupmáttur atvinnutekna stóð í stað og kaupmáttur
ráðstöfunartekna heimilanna á mann jókst um 1%.
Mat á þróun kaupmáttar taxta og tekna árið 1983 er vitaskuld háð þeim
fremur óvissu áætlunum um tekju- og verðlagsþróun, sem fram eru settar hér að
framan. Kaupmáttur taxta (miðað við verðlag einkaneyslu) er talinn munu
dragast verulega saman frá því sem var í fyrra. Á fyrri hluta þessa árs er talið, að