Þjóðarbúskapurinn - 01.08.1983, Blaðsíða 78

76
gjaldeyris. Á tímabilinu frá febrúar og fram í ágúst á síðasta ári var gengið svo
látið síga til jafnaðar um 3'/2% á mánuði. Formlegri skráningu gengis var hætt 12.
ágúst, en tekin upp að nýju 23. ágúst og var þá meðalgengið 14,3% lægra en við
síðustu skráningu og hækkun erlends gjaldeyris 16,7%. Eftir þessa síðari
gengisfellingu var gengið látið síga ört fram til síðustu áramóta. Milli gengis-
breytinganna í janúar og ágúst lækkaði meðalgengið um 19,8%. Frá síðari
gengisfellingunni til áramóta lækkaði gengið um 12,8%. Á fyrri helmingi árs
1982 lækkaði gengið um sem svarar 4,5% á mánuði, en á síðari helmingi ársins
var það lækkað mun meira, eða sem svaraði næstum 6,5% á mánuði.
Vegið meðalgengi krónunnar lækkaði frá árslokum 1981 til ársloka 1982 um
47,3%, sem svarar til um 89,8% hækkunar á verði erlends gjaldeyris í krónum.
Vegið meðalgengi ársins 1982 reyndist um 37,9% lægra en 1981 og verð erlends
gjaldeyris því 61% hærra.
í tengslum við fiskverðsákvörðun um síðustu áramót var gengisskráning felld
niður frá 31. desember til 5. janúar, en þá var gengið fellt um 9%, meðal annars
til mótvægis við 14% hækkun almenns fiskverðs. Síðan var mjög hratt gengissig
allt til maíloka. Þannig var meðalverð erlends gjaldeyris í maí 35,7% hærra en
um áramót og hafði því gengið lækkað um 26,3%. Meðalverð erlends gjaldeyris
var 104,1% hærra í maí en árið áður og 78% hærra en að meðaltali 1982. Með
efnahagsráðstöfunum þeim, sem gripið var til 27. maí síðastliðinn, var gengið
fellt um 14,6%, en það svarar til 17,1% hækkunar erlends gjaldeyris. Jafnframt
var tilkynnt, að reglulegt gengissig yrði stöðvað og stefnt að sem mestum
stöðugleika gengis krónunnar eftir því sem aðstæður leyfðu.
Til þess að skýra betur afstöðu gengis og verðlags er gagnlegt að líta á
raungengi krónunnar, sem skilgreina má sem gengi krónunnar að teknu tilliti til
verðþróunar innanlands og utan. í vissum skilningi má líta á raungengi sem
mælikvarða á kaupmátt krónunnar út á við. Lækkun raungengis leiðir þannig til
minni kaupmáttar krónunnar gagnvart innflutningi og erlendum gæðum. Svo
framarlega sem verðlag í utanríkisviðskiptum landsins er í samræmi við almenna
verðþróun innanlands og utan, gefur raungengi vísbendingu um hag utanríkis-
verslunargreina. Raungengisreikningar eru meðal annars þeim annmörkum
háðir, að útkoman fer eftir því, hvaða verðvísitölur eru notaðar til að lýsa verð-
þróun innanlands og utan. í talnaröðinni hér á eftir er sýnd hlutfallsleg
verðþróun metin með samanburði á verðvísitölu þjóðarframleiðslu á íslandi
annars vegar og í helstu viðskiptalöndum hins vegar. Þessi samanburður ætti að
Tafla 35. Þróun raungengis 1975-1982.
1975=100,0
1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982
Vísitölur Breyting frá fyrra ári, % 111,1 11,1 126,0 13,4 115,8 -8,1 111,0 -4,1 111,3 0,3 116,6 4,8 107,2 -8,1