Þjóðarbúskapurinn - 01.08.1983, Síða 84

82
aukin að mun á síðastliðnu ári, eða um 116%. Útlán Byggingarsjóðs ríkisins
jukust um 37,4% og minnkuðu því að raungildi um 12% miðað við vísitölu
byggingarkostnaðar. Lengst af hafa yfir 90% af öllum íbúðarlánum farið í
gegnum Byggingarsjóð ríkisins, en í fyrra var hins vegar svo komið, að nær 40%
af lánum íbúðarlánasjóða voru veitt af Byggingarsjóði verkamanna. Með þessu
móti hlýtur staða íbúðalánakerfisins að veikjast í framtíðinni. Bæði eru lán
Byggingarsjóðs verkamanna veitt til lengri tíma (allt að 42 ára) og eins er
verulegur munur á vöxtum af lánum sjóðanna.
Úr atvinnuvegasjóðunum voru veitt lán að upphæð 1 031 milljón króna og er
aukningin miðað við árið áður um 40%. Mest varð útlánaaukningin hjá
Byggðasjóði, en útlán hans tvöfölduðust á árinu. Eigið framlag fjárfestingar-
lánasjóðanna, nettó, var neikvætt á árinu um 69 milljónir króna, eða sem svarar
um 4% af útlánum, en þá er þess að gæta, að reiðufé þeirra jókst um 170
milljónir. Vextir og lántökugjöld hafa því ekki staðið undir greiðslum af
lántökum og rekstri, en árið 1981 stóð eigið framlag sjóðanna, nettó, undir 5%
útlána. Lánsfjármögnun var því allmikil. Fjárfestingarlánasjóðir tóku 1 426
milljónir að láni á árinu, eða sem svarar 85,7% af útlánum. Þar af voru erlend
lán 655 milljónir, eða 39% af útlánum. Innlend lánsfjármögnun var fyrst og
fremst hjá lífeyrissjóðum, eða 414 milljónir. Skatttekjur og framlög ríkisins
námu 477 milljónum, eða 28,7% af útlánum. Þessi liður hefur að undanförnu
dregist verulega saman í hlutfalli við útlán eins og sést af því, að árin 1976-79 er
hlutfallið um og yfir 40% af útlánum og 31% árið 1981.
Ráðstöfunarfé lífeyrissjóðanna er talið hafa numið 1 325 milljónum króna á
síðasta ári, eða um 4,4% af vergri þjóðarframleiðslu. Lífeyrissjóðirnir veittu ný
lán að upphæð 1 230 milljónir. Um nokkurra ára skeið hafa lífeyrissjóðirnir
verið skyldaðir til að lána 40% af ráðstöfunarfé sínu til fjárfestingarlánasjóða og
ríkisjóðs. Talið er, að lífeyrissjóðirnir hafi veitt þessum aðilum 470 milljóna
króna lán á síðasta ári, sem svarar til um 35% af ráðstöfunarfé þeirra. Áætla má,
að lánveitingar til sjóðsfélaga hafi numið 650-670 milljónum, en samkvæmt því
hefur orðið verulegur samdráttur í slíkum lánum að raungildi.
Erlendar lántökur.
Þegar litið er yfir þróun á lánsfjármarkaði í heild árið 1982, sést glöggt hversu
mjög dró úr innlendri fjármagnsmyndun og skuldir söfnuðust erlendis. Þessi
þróun hefur raunar varað um nokkurt árabil. Þrátt fyrir góða rekstrarafkomu
ríkissjóðs undanfarin ár eins og lýst var hér að framan, hafa lántökur ríkissjóðs
til framkvæmda vaxið jafnt og þétt. Árið 1982 var lánsfjáröflun ríkissjóðs í heild
1 259 milljónir króna, eða 4,1% af þjóðarframleiðslu. Þetta hlutfall var 3,2%
árið 1981. Erlend lán ríkissjóðs námu 800 milljónum króna, eða 63,5% af
lántökum ríkissjóðs í heild. Hlutfall erlendra lána var 51,2% árið 1981.
Sömu þróunar gætti í fjármögnun fjárfestingarlánasjóða. Erlend lán voru
uppistaðan í fjármögnun Framkvæmdasjóðs árið 1982, en hann sér um að útvega