Tímarit Máls og menningar - 01.06.2003, Qupperneq 15

Augun gul, hárið blátt og blóðið grænt tmm bls. 13
isma í lýsingu sinni á jarðstjörn-
unni Tonatumi þar sem breiðfylk-
ingar verksmiðjufólks í sumarleyfi
eru sagðar líkjast vélmennum
dregur hann upp mynd af sam-
eignarsamfélagi á Laí þar sem
eignarréttur er ókunnur og gulrót
kapítalismans, peningaþráin, er
óþekkt fyrirbæri. Ingi Vítalín undr-
ast það að bóndi einn skuli aðeins
yrkja jörðina í 15 ár áður en hann
leggst í ferðalög það sem eftir er
ævinnar:
„Má hann ekki halda áfram á búgarðinum
eins lengi og hann vill og græða peninga?"
Danó varð allur eitt spurningarmerki
„Græða peninga? Til hvers?" ...
„Ef ekki er hægt að kaupa jörðina, hver á
hana þá?"
„Við öll! Mannkynið!" (95)
Hér er því einnig að finna sameiginlegan þráð í
sögunum tveimur. íbúar beggja heima búa við
sameignarfyrirkomulag. í grein um staðleysu-
bókmenntir í Tímariti Máls og menningar kemst
Árni Bergmann svo að orði um þessa hneigð
útópískra bókmennta: „Sameignarfyrirkomulag-
ið er nokkuð föst hrygglengja í staðleysubók-
menntum sem og trú á að það leiði fram kosti
mannsins, sjálfa náttúru hans óspillta".28
(slendingar teljast ekki til óspilltra þjóða i
Ferðinni til stjarnanna og gerir Kristmann heið-
arlega tilraun til þess að lesa ísland inn í hefð
vísindaskáldsögunnar. í stað þess að vera sek-
ir um vopnaframleiðslu og kjarnorkufikt, eða
glæpi gegn mannkyninu, hafa íslendingar brot-
ið bann sem gildir hjá grænmetisætunum á Laí
um dýradráp. Þess hafði alvitri geimöldungur-
„Ég minnist þess, að eitt sinn fyrir rúmu ári
var ég að hlusta á útvarp frá landi þínu. Ég er
að vísu mjög illa að mér í íslenzku, en þó
skildi ég aðalinntakið í þeirri frétt, sem mér
þótti ofboðslegust. Var þar sagt frá því, að á
fáeinum vikum hefði verið slátrað meira en
tvö hundruð þúsund börnum lífveru einnar,
sem er líkamlega náskyld ykkur, þótt eigi
hafi hún enn öðlazt sálarlegan persónu-
leika." (49-50)
íslenskunám ber nokkuð á góma. Tungumálið
þykir erfitt en þó reyna fáeinar geimverur að
læra það þrátt fyrir að enska sé það tungumál
sem alheimurinn getur notað til þess að eiga al-
þjóðleg samskipti. Geimverurnar á Laí eiga sér
þó móðurtungu sem lesandi fær einstaka sinn-
um að berja augum á prenti. Númí er sagður
hljóma eins og Hawaiigítar þegar hann heilsar
Inga á Esjunni: „Óma a íana" sem merkir „sæll
og blessaður". Þrátt fyrir tungumálaörðugleika
telja geimverur það þó eftirsóknarvert að ferð-
ast til Islands ef marka má orð Barríar, konu
Hvorr, sem fór til íslands ásamt eiginmanni sín-
um í brúðkaupsferð: „Við fórum um kvöld frá
Tunglinu ykkar og lentum á fjallinu, þar sem er
storknað vatn." (41)
„Allt í einu reis upp strókur mik-
ill lengra úti á vatninu ... og var
þar komið sjóskrímslið úr öllum
ægilegustu þjóðsögum Jarðar,
sjálfur Miðgarðsormur! Ég sá
beint upp í glórauðan, gultennt-
an kjaft, er hefði getað gleypt
meðaleinbýlishús, og augu á
stærð við þvottabala komu fast
að glugganum." (163)
Slík samræða vísinda og fornbókmennta virðist
freista íslenskra rithöfunda á þessum tíma þar
sem finna má hliðstæða frásögn í bók Gísla
Halldórssonar verkfræðings er ritaði um tækni-
lega hlið geimferða árið 1958 í bókinni Til fram-
andi hnatta. Gísli gefur sér þær forsendur að
hægt verði að ferðast aftur í tímann og dregur
upp mynd af geimfari sem lendir hjá Agli
Skallagrímssyni að Borg á Mýrum. Egill tínir til
silfrið sitt, býr sig til langferðar og Gísli spyr:
„Skyldi íslendingum þykja ónýtt að fá Egil
Skallagrímsson bráðlifandi aftur úr fornöld-
inni? ... Hvílíkt augnablik, er Sigurður Nordal
ávarpaði og byði velkominn þenna sannkall-
aða fornvin sinn og allra íslendinga! Eða er
Tómas flytti Agli drápu í móttökuveizlunni að
Hótel Borg!"29
Fróðlegt er einnig að velta því fyrir sér hvernig
glímt er við framandleikann í lýsingum ólíkra
menningarheima úti í geimnum. Maðurinn er
viðmið allra hluta en flestar geimverur sem Ingi
mætir eru í einhvers konar mannsmynd. Þær
hafa þó orðið fyrir litabreytingu sem kemur
fram í húðlit, hárlit og skeggi. Stækkun og
minnkun er einnig notuð til þess að búa til ann-
að mannkyn. Á jarðstjörnunni Hvítt lifa smá-
vaxnar naktar stúlkur sem Laimenn þurfa að
gæta en á hnettinum Sahí Mo hafa menn verið
bræddir saman við dýr líkt og fram kemur í lýs-
ingu á faxmönnunum:
Hann var hærri og stórvaxnari en Laímenn,
ekki minni en stærstu Jarðarbúar, beinvaxinn
og axlabreiður með mikið brjósthol en grann-
ur að öðru leyti. Langleitur var hann með
stórt, ávalt nef og víðan munn. Hakan var all-
mikil en öðru vísi löguð en okkar. Beygðist
inn faðir Elí orðið áskynja í útvarpinu, á gömlu
góðu gufunni:
Víða í frásögninni eru goðsögur, grískar og
norrænar, notaðar sem byggingarefni í ótal
jarðstjörnur sem verða á vegi Inga Vítalín.
Þannig stendur Ingi frammi fyrir
sjálfum Miðgarðs-ormi án þess
þó að aðhafast nokkuð.
Framfarir i vísindum á
6. áratugnum og
geimferðakapphlaup
stórveldanna vöktu
vonir um ferðalög til
annarra reikistjarna.
Árið 1958 skrifaði
Gísli Halldórsson
verkfræðingur og helsti sérfræðingur landsins í geimferðamáium bókina 77/ framandihnatta þar sem
hann lýsti tæknilegri hlið slíkra ferðalaga. Gísli spáði því m.a. að hægt yrði að ferðast aftur í tímann.