Gripla - 2019, Side 54

GRIPLA54
Honorius, hugsanlega með þýsku almúgabókina Lucidarius sem millilið.18
– Helle Jensen sýndi fram á, að bæði Elucidarius og De imagine mundi
hefðu verið beinar heimildir Eiríks sǫgu víðfǫrla, Elucidarius að öllum lík-
indum í vesturnorrænu þýðingunni, en De imagine mundi á frummálinu.19
– Peter Springborg bendir reyndar á, að enda þótt tilvitnanir Eiríks sǫgu
víðfǫrla í De imagine mundi beri vott um trausta þekkingu á riti Honoriusar
og séu í sjálfu sér snar þáttur í hugmynd sögunnar og samantekt útdrátt-
anna kynni þess vegna að vera eigið verk söguhöfundar, sé þó ekki loku
fyrir það skotið, að söguhöfundur hafi kynnst og haft not af efninu úr De
imagine mundi í fyrirliggjandi útdráttasafni.20 – Rudolf Simek hefur hins
vegar haldið því fram, að í sögunni hafi Elucidarius á latínu verið notaður,
en ekki vesturnorræna þýðingin, ennfremur Etymologiae Isidors (d. 636)
sums staðar, þar sem Helle Jensen gerði ráð fyrir De imagine mundi, og
loks Visio Tnugdali að auki – allt rit á latínu.21 Þessu hafnar Jensen réttilega
sumpart með þeim rökum, að Simek hafi láðst að kynna sér lesbrigðaskrána
í útgáfu sögunnar, og sumpart með því að benda á, að Simek geri ekki
greinarmun á beinum heimildum og hliðstæðum textum („direkte kilder“
vs. „paralleller“).22 – Loks má nefna, að Rosemary Power hefur bent á,
18 Margaret Schlauch, Romance in Iceland (New York: Princeton University Press og
Princeton American Scandinavian Foundation, 1934), 49–50.
19 Eiríks saga víðfǫrla, útg. Helle Jensen, xxv, xxviii–xli; Helle Jensen, „Eiríks saga víðfǫrla:
Appendiks 3“, 505–512, einkum 506–509. Handrit það af vesturnorrænu Elucidariusar-
þýðingunni, sem notað hefur verið í Eiríks sǫgu víðfǫrla, telur Helle Jensen, að hafi verið á
eldra varðveislustigi en erkirit varðveittra handrita þýðingarinnar; allt eins sé þó hugsanlegt,
að fyrir utan hina varðveittu Elucidariusarþýðingu á ekki nánar greinanlegu varðveislustigi
hafi sömuleiðis verið notaður latneskur Elucidariusartexti sem hliðarheimild.
20 Peter Springborg, „Weltbild mit Löwe. Die Imago mundi von Honorius Augustodunensis in
der Altwestnordischen Textüberlieferung“, Cultura classica e cultura germanica settentrionale.
Atti del Convegno Internazionale di Studi, Università di Macerata, Facoltà di Lettere e Filosofia,
Macerata-S. Severino Marche, 2–4 maggio 1985, ritstj. Pietro Janni, Diego Poli et al.,
Quaderni linguistici e filologici 3/1985 (Róm: Editrice Herder, 1988), 204–207, einkum
206.
21 Rudolf Simek, „Die Quellen der Eiríks saga víðförla. Anmerkungen zu: Helle Jensen
(Hrsg.): Eiríks saga víðförla. Københaven [sic] 1983 [1984] (Editiones Arnamagnaeanae, Ser.
B, Vol. 29)“, Skandinavistik 14/2 (1984): 109–114.
22 Helle Jensen, „Eiríks saga víðfǫrla: appendiks 3“, 499, 505–512, tilv. 509. – anna Kaiper
hafnar með tilvísun til Rudolfs Simek þeim niðurstöðum Helle Jensen, að rit Honoriusar
hafi verið notuð í Eiríks sǫgu víðfǫrla, og stingur í staðinn upp á Epistola presbyteri Johannis,
en engin færir hún rökin hvorki gegn röksemdafærslu Jensens né fyrir eigin uppástungu.
Virðist hún ekki einu sinni þekkja útgáfu Jensens á Eiríks sǫgu víðfǫrla né heldur síð-
astnefnda grein, þar sem Jensen svarar Simek. Sbr. Anna Kaiper, „What Was he Looking