Gripla - 2019, Qupperneq 66

GRIPLA66
ískum ástæðum ekki getað staðið fremst í kveri. Annaðhvort hefur heilt
kver, sem endaði á upphafi Hróa þáttar heimska, en með ella óþekktu efni,
glatast framan af handritinu og síðan tekið við núverandi áttunda kver.
Ellegar núverandi áttunda kver hefur upphaflega verið fremst og hafist með
liðlega hálfrar blaðsíðu óþekktu upphafsefni og síðan Eiríks sǫgu víðfǫrla, en
Hróa þáttr heimska hefði þá staðið á eftir Sveinka þætti aftast í kverinu, enda
kynnu tvö fyrstu blöð núverandi áttunda kvers allt eins að hafa verið brotin
á þann veg, að þau lentu aftast. Eiríks saga víðfǫrla hefur því í öndverðu
annaðhvort staðið framarlega eða nánast fremst í handritinu.
AM 657 c 4to geymir eftirfarandi sögur í þessari röð: Mikjáls sǫgu
hǫfuðengils (vantar framan af a.m.k. 15 blöð), Maríu sǫgu egypzku (gerð
II), Eiríks sǫgu víðfǫrla (heil) og guðmundar sǫgu byskups (B-gerð, óheil).
– Mikjáls saga hǫfuðengils, Maríu saga egypzku og Eiríks saga víðfǫrla eru
dæmigerðar inngangssögur miðaldabóka; með þeim er vita byskupsins sett
í viðeigandi ramma hjálpræðissögunnar.
Á gKS 2845 4to eru níu sögur og þættir, þar af fjórar óheilar, í þessari
röð: 1. Bandamanna saga, 2. Norna-Gests þáttr, 3. Orms þáttr Stórólfssonar,
4. Rauðúlfs þáttr, 5. Hálfs saga ok Hálfsrekka, 6. gǫngu-Hrólfs saga,
7. Yngvars saga víðfǫrla, 8. Eiríks saga víðfǫrla, 9. Heiðreks saga. Sýnt hefur
verið fram á, að handritið mun upphaflega allt eins hafa hafist með Yngvars
sǫgu víðfǫrla, Eiríks sǫgu víðfǫrla og Heiðreks sǫgu, en þar á eftir hafi fylgt
sögurnar og þættirnir, sem nú standa fremst, enda eru þá í réttri röð þær
sögur/þættir, sem skrifaðar eru með einni og sömu hendi (1–4 og 7–9).
Upphaf Bandamanna sǫgu og upphaf Yngvars sǫgu víðfǫrla eru einu stað-
irnir í handritinu, þar sem saman fer byrjun kvers og byrjun sögu, en
bókbandið er yngra en handritið, sem hefur verið notað alllengi óbundið.
Hlutar handritsins tveir, A (1–6) og B (7–9), hafa því að öllum líkindum
ekki verið bundnir inn í réttri röð. Upphaf Bandamanna sǫgu er í handrit-
inu auðkennt með eins konar bókamerki, sem bendir sömuleiðis til þess,
að sú saga hafi í öndverðu ekki staðið fremst. Samkvæmt þessu munu upp-
hafssögur handritsins hafa verið Yngvars saga víðfǫrla og Eiríks saga víðfǫrla,
sagan af leiðangrinum austur á enda heims og saga leitarinnar að Paradís.
í sögunum segir, hvernig menn mega hjálpast til eilífs lífs, og eru þær því
verðugar upphafssögur miðaldabókar.
Niðurstaðan af þessari athugun á miðaldahandritunum fimm er því sú,
að Eiríks saga víðfǫrla hefur ekki verið skráð í handritin fimm til uppfyll-