Þjóðmál - 01.06.2020, Síða 97

ÞJÓÐMÁL Sumar 2020 95
að ef ekki er knúið á, þá mun ekki heldur upp
lokið verða.
Lítum til annarrar þjóðar, þeirrar sem okkur
er skyldust, Norðmanna. Árið 1905 biðu þeir
ekki lengur en í ellefu daga með það sem við
viljum draga í fjögur ár, og ekki gera fyrr en sá
tími er kominn sem þegar fyrir aldarfjórðungi
var umsaminn. Halda menn að Norðmenn hafi
þá verið að hugsa um að sleppa við aðvaranir
eða jafnvel áminningar fyrir að standa á rétti
sínum? Sannarlega ekki. A.m.k. fengu þeir
aðvörun í því formi að þeir urðu að bíða í nærri
hálft ár þangað til erlend ríki sendu þeim
sendi herra, og eindregin mótmæli fengu þeir
frá Svíakonungi.
Nú eru þeir ein mesta hetjuþjóð heims. Vegna
þess að þeir 1939 og síðan hafa lifað eftir sömu
meginreglunni og 1905, að frelsið væri þess vert
að á væri knúið til að öðlast það og varð veita.
Lítum á okkar eigin sögu. Ætli Jón Sigurðsson
hafi hugsað um það á Þjóðfundinum 1851, er
hann reis upp og mótmælti gerræði konungs-
fulltrúa í nafni konungs og þjóðarinnar, að
hann mætti nú vara sig á að fá ekki aðvörun
og áminningu? Og ætli þeir þjóðfundarmenn,
sem í einu hljóði tóku undir mótmæli hans og
sögðu: „Vér mótmælum allir“, hafi verið búnir
að grandskoða huga sinn um það að þeir
yrðu ekki fyrir mannorðsspjöllum í augum
konungsvaldsins?
Víst er það, að umheimurinn veitti þeim engar
þakkir fyrir að þeir mótmæltu að rofinn væri
sá réttur sem Íslendingar byggðu á heitorði
konungs.
Friðrik VI. launaði ekki Jóni Sigurðssyni fyrir
að hann hélt konungsorðum í heiðri með því
að gera hann að ráðherra yfir Íslandi. Nei, en
danska stjórnin aðvaraði Íslendinga með að
hrekja helstu fylgismenn Jóns Sigurðssonar úr
embættum og sjálfan áminnti hún hann með
því að sjá um að hann fengi aldrei lífvænlega
stöðu í föðurlandi sínu og yrði því að lifa sem
útlagi alla ævi. En í minningu þeirrar litlu þjóðar,
sem þessir menn lögðu á tæpasta vaðið fyrir,
munu nöfn þeirra ætíð verða ljóma vafin.
Þetta er að vísu stórfenglegasta dæmið úr
sjálfstæðisbaráttu Íslendinga. - En aðferðin var
ætíð hin sama. - Landsmenn stóðu fast á rétti
sínum og héldu áfram að klifa um hann þrátt
fyrir aðvaranir og áminningar, ekki þrisvar
sinnum, heldur þrisvar sinnum þrem sinnum
og enn oftar. Hvers var „þref“ Jóns Sigurðs-
sonar og annara föðurlandsvina um Gamla
sáttmála metið? - Ekki einungis Danir, heldur
jafnvel einstöku Íslendingar sögðu að hann
hefði enga þýðingu.
En Íslendingar héldu áfram. Þeir knúðu á
þangað til upp hefur verið lokið í hálfa gátt.
Eiga þeir nú að staðnæmast í dyrunum að
salarkynnum hinna alfrjálsu þjóða af óttanum
við að réttur þeirra kunni að vera vefengdur
af einhverjum, svo að þeir fái aðvörun eða
áminningu fyrir að ryðjast inn? Eiga þeir að
doka við í dyrunum af því að þeir þurfa að tala
við svo marga áður en þeir vinda sér inn fyrir
dyrastafinn? Bara að hurðinni verði ekki skellt
á þá áður en inn er komið. Við skulum tala við
vini okkar fyrir innan dyrnar en ekki í dyra-
gættinni. Sá er hæverskra manna háttur, enda
sjáum við af móttökunum þegar inn er komið
enn betur en áður, hverjir eru vinir okkar.
Ég er ekki hræddur um móttökurnar. Banda-
ríkin hafa fyrirfram boðið okkur velkomna nú
eftir áramótin. Bretland, Noregur og Svíþjóð
hafa þegar sent okkur sendimenn slíka sem
ósamrýmanlegt er sambandslögunum. Og
stórveldið rússneska hefur beinlínis þurft að
sækja á um að veita okkur viðurkenningu með
vist sendiherra hér.
Við vonum að enn líði ekki mörg ár til ófriðar-
loka. Fram að þessu hefur það verið yfirlýst
stefna Íslendinga að stofna hér lýðveldi fyrir
ófriðarlok og þó ekki síðar en á árinu 1944.
Á þeim grundvelli hvíldu ályktanirnar 17. maí
1941 og samkomulag það, sem um þær varð.
Nú segja undanhaldsmennirnir að þetta
megi ómögulega gera fyrr en eftir ófriðar-
lok. En hafa þessir menn gert sér grein fyrir
afleiðingum þess að við bíðum svo lengi með
fullnaðarlok málsins?