Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2012, Page 32

Múlaþing
var þá látinn, en ætla má að Jón hafi samt
komið við á Hólum og átt þar hauka í homi. A
þessum árum var Magnús Olafsson í Laufási í
bréfaskiptum við Ole Wonn prófessor í Kaup-
mannahöfn, vegna rannsókna hans á rúnaletri,
og bendir m.a. á Jón sem þann færasta í þeirri
grein. Bréfin sýna þó að Jón hefur ekki komið
við í Laufási, eins og ýmsir héldu. I næstu
vísu eftir eyðuna er hann kominn á Tjömes og
verður enn fýrir galdraskeytum sem m.a. drepa
hest hans. „Komst á Langanes / að liðnum
jólum, / þaðan í Hérað hoppa náði.“
A Austurlandi er líkt og hann eigi vinum
að mæta: „Hitti þar mæta menn / og milda
fyrir, / Bjama sýslumann / og blíðan prófast,
/ síra Olaf vorn, / sælan með guði,“ segir
Jón í ævikvæðinu. Hér er átt við þá Bjarna
sýslumann Oddsson á Burstarfelli í Vopna-
firði, og Ólaf prest, Einarsson, á Kirkjubæ
í Hróarstungu. Hafa þeir tekið Jóni vel og
hjálpað honum á ýmsan hátt, þó ekki væri
það heimilt samkvæmt dómi Ólafs fógeta.
Bjami sýslumaður var þekktur að því að skjóta
skjólshúsi yfir sakamenn, enda jafnvel talinn
göldróttur sjálfúr. (Austurland V, 196-199).
Séra Ólafur var víðsýnn maður og vel þekkt
sálmaskáld, jafnaldri Jóns lærða, sonur Einars
Sigurðssonar skálds í Eydölum, bróðir Odds
Skálholtsbiskups, föður Gísla biskups og
Ama lögmanns. Sonur Ólafs var Stefán, f.
um 1619, því í föðurgarði á þessum tíma,
en síðar prestur í Vallanesi (1648-1688) og
höfuðskáld 17. aldar. Hér var Jóni ekki í kot
vísað. Varð niðurstaðan sú að Jón staðfestist
á Austurlandi, og flutti Sigríður kona hans
þangað til hans. Þá hafa börn þeirra, önnur
en Guðmundur, verið látin.
I bréfaskiptum Ólafs og Gísla biskups er
Jón lærði nokkuð til umræðu, og kemur þar
fram að Jón hafi samið vamarbréf, líklega
með hjálp Bjarna sýslumanns, eins konar
ákæraskjal í 8 liðum fyrir meðferð þá er hann
hlaut á Bessastöðum. í fyrstu amast Gísli
ekki við dvöl Jóns á Héraði, en síðar segist
hann ekki líða hann vel í sínu ,stigti‘. Þann
1. júlí 1635 var útlegð Jóns lýst á Alþingi af
Jens Söffrinssyni, eftirmanni Ólafs Péturs-
sonar (Náttúlfs), sem þá var flúinn úr Danaríki
vegna fjársvika. Þar með var boðið „að hann
[Jón] skyldi fangast og flytjast sýslumanni,
eður til Bessastaða, hvar helst sem hann kynni
nást...“
„Varð þá í útsker / eitt að snauta“, segir
í Fjölmóði. Það varð semsagt þrautaráð
verndara Jóns, að koma honum út í Bjamarey,
sem er lítil, klettótt eyja, en vel gróin, út af
skaganum milli Vöpnafjarðar og Héraðs. Hún
var eign Hofskirkju til 1913, er Fagradals-
bóndi keypti hana. Þar var stundum föst búseta
fyrr á öldum, og oftast útræði á vorin, en
ekki er vitað hvort þar var búið um þetta
leyti. Benedikt frá Hofteigi telur að Jón hafi
komist í kynni við Hrafn (Rafn) Jónsson, lög-
réttumann, á Ketilsstöðum í Hlíð, sem einn
fárra Austfirðinga fékk á sig galdraorð og var
stundum nefndur Galdra-Rafn, en hann varð
nú nágranni Jóns. Líklega hafa þau hjónin sest
að í Bjamarey sumarið 1635. Ýmsar heimildir
greina að fangamark Jóns (J.G.) hafi verið
meitlað í klöpp á Gullborg á eynni, ásamt
tveimur ártölum: 1632 og 1635 og hafi þau
markað dvalartíma Jóns í eynni, en klöppin
var brotin í vegghleðslu árið 1884 (Halldór
Stefánsson 1968). Jón orti gamansamt kvæði
Um Gull-Bjarnarey, sem hann kallar, og ber
þar mikið lof á gæði hennar.
Var Jóni nú ekki sætt öllu lengur í landinu,
jafnvel ekki í þessu útskeri. Sumarið 1636
komst hann með kaupskipi til Hafnar, til að
freista þess að fá leiðrétting sinna mála, því
hann taldi sig hafa verið dæmdan án saka. Þar
var þá einnig Guðmundur sonur hans í sömu
erindagerðum. Einar G. Pétursson telur víst að
þá hafí Jón hitt Brynjólf Sveinsson, er þá var
kennari og konrektor við Hróarskelduskóla,
og afritað fyrir hann Uppsala-Eddu, eitt af
handritum Snorra-Eddu, og þá hafi byrjað
samvinna þeirra um fom fræði, er síðan átti
30