Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2012, Qupperneq 79

Útlagi borgaralegs þjóðfélags
Þakkir
Jóhann B. Sveinbjörnsson á Seyðisfirði aflaði
margra mynda í greinina auk mikilvægs fróðleiks.
Gauti Amþórsson frá Eskifírði léði mynd og veitti
einnig mikilvægar upplýsingar. Þeim og öðrum
viðmælendum í greininni er þökkuð ómetanleg
aðstoð (sjánánarheimildaskrá). Bjöm S. Stefáns-
son á þakkir skildar fyrir vandaðan yfírlestur m.t.t.
málfars og réttritunar og aðrar góðar ábendingar.
Við ritstjóra Múdaþings, Rannveigu Þórhalls-
dóttur og Jóhann G. Gunnarsson átti ég ágætt
samstarf, einnig við Brynjar Pálsson prentsmið
hjá Héraðsprenti.
Myndin af Skálum á Langanesi er fengin úr
ritinu Fremsta víglína. Atök og hernaðarumsvif á
Austurlandi í heimsstyrjöldinni síðari. Rvk. 1999,
eftir Friðþór Eydal og er birt með leyfi höfundar.
Baldur Guðbjartur Sveinbjömsson lézt föstu-
daginn 6. apríl 2012. Hann var einn aðal heim-
ildarmaður þessarar greinar. Greinin er tileinkuð
minningu hans. Baldur og Hallgrímur Hallgríms-
son börðust fyrir hinu sama.
Heimildir
1. Viðtal við Stefán O. Magnússon í Reykjavík, 6.
júní 2005. Astæðan fyrir því, að hlutverkum er
hér tvískipt, Hallgrímur er ritstjóri Landnemans,
og Stefán Oddur er ábyrgðarmaður, gæti verið
sú, að Hallgrímur hafði með dómi Hæstaréttar
árið 1941 verið sviptur borgaralegum réttindum
vegna brota á 88. grein hegningarlaganna um
landráð. Ekki hafí verið talið heppilegt, að slíkur
maður væri ábyrgðarmaður blaðs, jafnvel þótt
það hafi ekki verið ólöglegt. Það láðist að ræða
við Stefán Odd um þetta.
2. Viðtal við Gauta Arnþórsson, 28. apríl 2011.
3. Hallgrímur Hallgrímsson. 4. styrjaldarveturinn.
Austurland. Málgagn sósíalista á Austurlandi,
7. nóvember 1942, 1. árg., 1. tbl., bls. 2, 1942.
ítarlegri umljöllun er í grein Hallgríms: „Heims-
styrjöldin íjúlí og ágúst: ,01íusókn‘ fasistaherj-
anna til Kákasus og Volgu. Þrátefli í N.-Afríku
og Austur-Kína. Bandaríkjamenn hefja sókn á
Kyrrahafi.“ Birtist í Landnemanum, 4. árg., 4.
tbl., ágúst-sept. 1942, bls. 6-7 og 11.
4. Hallgrímur Hallgrímsson. 25 ára alþýðuvöld
(1917 - 7. nóv. - 1942). Austurland. Málgagn
sósíalista á Austurlandi, 7. nóvember 1942, 1.
árg., 1. tbl., bls. 3,1942. ítarlegri umfjöllun erað
finna í grein Hallgríms, „Vamarmáttur Rauða-
hersins“, sem er í ritinu Tuttugu og fimm ára
Ráðstjórn, Rvk. 1942, bls. 29-37. — í Þjóðvilj-
anum, 18. desember 1942, bls. 3, er tilkynning
um þetta rit. En orðalagið er óheppilegt, því þar
er talað um aldarfjórðungsafmæli Sovétríkjanna;
Sovétríkin vom stofnuð í árslok 1922. Hér er
verið að minnast Októberbyltingarinnar 1917 og
stofnunar fýrstu sovétlýðveldanna, sem í árslok
1922 mynduðu Sovétríkin.
5. Kaffikvöld. Austurland. Málgagn sósíalista á
Austurlandi, 7. nóvember 1942, 1. árg., 1. tbl.,
bls. 1, 1942. Hér er átt við afmæli Októberbylt-
ingarinnar 1917 (svo skv. Júlíanska tímatalinu,
en 7. nóvember skv. okkar tímatali, Gregoríska
tímatalinu), enda er einungis talað um sovét-
lýðveldin, en ekki Sovétríkin, sem vom stofnuð
1922. Heimildarmaður um samkomuna á Norð-
firði 7. nóvember 1942 er Guðmundur Sigur-
jónsson, Strandgötu 40, Norðfírði, sem var á
skemmtuninni, sá Hallgrím, en talaði ekki við
hann (viðtöl 9. feb. og 23. nóv. 2010). Annar
heimildarmaður er Þórður Þórðarson, Valsmýri
5, Norðfirði, sem einnig var á þessari skemmtun
(viðtöl 8. feb. og 24. nóv. 2010). Um sund-
laugarframkvæmdir: Stefán Þorleifsson. Sund-
laugin 50 ára. Agrip af byggingarsögu Sund-
laugar Neskaupstaðar. Þróttur 70 ára 1923-
1993. Útg. Knattspyrnudeild íþróttafélagsins
Þróttar. Neskaupstað 1993, bls. 44-50; svo og
viðtal við Stefán Þorleifsson 24. nóv. 2010.
6. Stefán Jónsson. Krossfiskar og hrúðukarlar.
Rvk. 1961, bls. 73-75. Á stöku stað hér og
annars staðar hafa réttritunarvillur verið leið-
réttar í beinum tilvitnunum.
7. Viðtöl við Hjálmar JóhannNíelsson, trygginga-
fulltrúa, 27. júlí 1997 og 24. apríl 2007. —
77