Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2012, Blaðsíða 94

Múlaþing
*
Geir Hólm á steyptum grunni Grýtu. Ljósm. Guðný
Zoega.
að Reyðfirðingar og Vöðlavíkurmenn hafí
þar verstöðu á vorum, helzt til hákarlaveiða.
Asmundur Helgason segir um æðarvarpið
nálægt aldamótunum 1900 í endurminningum
sínum:16
Æðarkollurnar voru þá svo gæfar
í Seley að taka varð sumar þeirra af
eggjunum til þess að geta náð dúninum,
glefsuðu þær þá sumar hverjar í handar-
bakið á manni, en maður strauk um
bakið á þeim í staðinn og urðu þær þá
jafnan rólegar. Eftir að varptími byrjaði
á vorin mátti enginn ganga um eyna þar
sem mest var varpið nema þegar „eyja-
kóngur“ lét ganga til að taka dún og
egg. Þá fengu menn af hinum bátunum
að fara með til skiptis og máttu þá taka
kríuegg, þar sem fleiri en eitt voru í
stað. Ekki mátti ræna kríuna báðum eða
öllum eggjunum. Ef það sannaðist að
einhver hefði gert það þá mátti sá maður
ekki ganga um varptímann það sumar.
... „Eyjakóngur“ gaf öllum vermönnum
10-20 æðaregg á bát eftir því hvað varpið
var mikið. Reglan um eggjatökuna var
sú að ganga ekki nær varpinu en svo að
færri en fjögur egg væru ekki skilin eftir í
hreiðri. Árlega fengust þá 16-20 pund af
hreinsuðum dún úr Seley. Fyrir að hirða
varpið og dúninn úr hreiðrunum hafði
„eyjakóngur" frítt uppsátur, en það voru
10 krónur sem hver útgerðarmaður varð
að greiða Hólmakirkju eða Hólmapresti
sem ljárhaldsmanni hennar.
Um æðarvarp í eynni og tilhögun ferða þangað
segir Geir Hólm:17
Á tíma Ásmundar Helgasonar í Seley vom
alltaf greidd afnot af viðlegu í eynni til
Hólmaprests og sá einhver útgerðin þá
um æðarvarpið og gekk það upp í leiguna.
Æðarvarpið var nytjað af prestum í Hólma-
sókn allt til þess að prestur flutti þaðan
á Eskifjörð árið 1930. Svo virðist að þá
hafi Eskifjarðarprestur fengið umráða-
rétt á Seley og leigt hana til ábúanda á
Kolluhreiður í Seley milli stuðla. Ljósm. Geir Hólm.
16 Ásmundur Helgason. A sjó og landi, s. 226-227.
17 Geir Hólm. Mín Seleyjarsaga. Minnisblað í september 2011.
92