Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2012, Qupperneq 130

Múlaþing
c/ó fór bróðir minn tilfrœnku okkar. En þegar hann var nítján ára gekk hann í
herinn. Þá var mikið atvinnuleysi og kreppa í Þýskalandi og ég man að hann sagði:
„Þá er ég öruggur í tólf ár að eiga kartöflur í kjallaranum. “ Þannig tökum við
stundum til orða í Þýskalandi um örugga lífsafkomu. Bróðir minn átti eftir tœpt ár
í hernum þegar hann lést í flugslysinu. Hann hefði átt rétt á að hœtta að þessum
tólf árum loknum. Líklega hefði hann gert það því hann var ekki nasisti fremur en
við systurnar. Fyrstu jjögur ár sín í hernum var hann í flotanum en svo tók hann
flugpróf og var eftir það í flughernum. A þessum árum í hernum hafði hann verið
í Spánarstyrjöldinni og hafði hlotið Spánarkross Francos sem afhentur var með
mikilli viðhöfn í Deutsehlandhalle í Berlín. Hann hlaut einnig þýska járnkrossinn,
bæði af annarri ogfýrstu gráðu, fyrir góða frammistöðu í hernum. Eftirdauða sinn
var hann gerður að yfirlautinant.
Hans Jóakim Durfeld kvæntist í október 1939 í Warnemunde í Þýskalandi. Kona hans,
Leonóra, tók fráfall hans ákaflega nærri sér. Hún hefur ekki gifst aftur en verið um árabil í
sambúð. Ilse var ógift þegar bróðir hennar dó. Hún vann þá hjá Utlendingaeftirlitinu á lög-
reglustöðinni í Hagen. Þar hafði hún umsjón með útlendingum, svo sem Itölum, Pólverjum
og Frökkum. Einnig með Austur-Evrópufólki sem var oftar en ekki ríkisfangslaust. Þegar
á stríðið leið bættust stríðsfangar í hópinn. Ilse útdeildi dvalarleyíúm og atvinnuleyfúm og
aðstoðaði skjólstæðinga sína á ýmsan hátt. Sumt af þessu fólki hefúr haldið tryggð við
hana fram á þennan dag. Borgin Hagen varð íyrir miklum loftárásum í stríðinu og lá í rúst
í stríðslok. Meðal þess sem gjöreyðilagðist var einstaklega fallegt ráðhús sem verið hafði
stolt borgarinnar í langan tíma. Æsku og manndómsár llse voru því að ýmsu leyti mörkuð
dapurleika þessara erfiðu kringumstæðna og hins mikla missis sem hún varð fyrir eins og
svo margir af hennar kynslóð. En smám saman rofaði til í ýmsum skilningi. Erfiðleikar
eftirstríðsáranna í Þýskalandi gengu yfir. Sár styrjaldarinnar greru þó örin sem þau létu
eftir sig hverfi aldrei. Og ástin sótti Ilse Durfeld heim að lokum. Hún giftist árið 1960
Albert Frick, háttsettum opinberum starfsmanni í Hagen. Hann átti íbúð þegar þau giftust
og í þeirri íbúð sit ég nú og drekk te og borða sætar kökur. Ilse Frick er búin að vera ekkja
í hátt á annan tug ára en hefur gott samband við systurböm sín. Frænka hennar, Ursúla
Becker, hefur verið hjá Ilse meðan á samtali okkar stóð, henni til halds og trausts. Saman
stilla þær frænkur sér upp til myndatöku. Þegar við kveðjumst lætur llse þess getið hve
þakklát hún sé þeirri stofnun sem hafi hirt vel um gröf bróður hennar öll þessi ár. Þegar
ég geng burt frá húsi Ilse, þar sem þýsk snyrtimennska ræður ríkjum, finn ég augnaráð
hennar íylgja mér á leið. Mér fínnst ég finna hvemig ég vefst inn í minningu bróður hennar.
Komin frá landinu þar sem hann átti sína síðustu stund og þar sem hann liggur grafínn.
Framandi gestur í ókunnri mold, Ijarri þeim sem grétu hann sárast.
(Igreinþessari er millinafn flugmannsins, Joachim, stafsett uppá íslenska vísu. BW.)
128