Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2012, Qupperneq 131

Flugslysið á Valahjalla
„Sprengja úr þýzkri hervél látin liggja
í reiðuleysi“
Þetta er íyrirsögn á blaðsíðu þrjú í Morgun-
blaðinu, sunnudaginn 19. október 1975. Þar
er ijallað um atburðinn þegar Heinkel HE111
með einkennisstafma F8+GM fórst aðfaranótt
uppstigningardag 1941. Ekki hefur enn verið
upplýst hvort ein eða tvær sprengjur voru um
borð í vélinni þegar hún fórst. Mikil sprenging
varð við slysið, en þess má geta að talsvert
magn flugvélabensíns var um borð, sem skýrt
getur þann mikla bjarma sem sjónarvottar
urðu vitni að:
„Sunnudaginn 21. septernber sl. fóru
þeir Geir Hólm og Hreggviður Guð-
geirs frá Eskifirði til að skoða spreng-
juna. Hregg\’iður tjáði Morgunblaðinu,
að hann furðaði sig áþessu kæruleysi
að láta sprengjuna liggja þarna í 34
ár án þess að ganga úr skugga um það
hvort sprengjan væri hœttulaus.
Að sögn Hreggviðs mun sýslu-
manni Suður-Múlasýslu hafa verið
sagt frá sprengjunni, en afhans hálfu
var ekkert aðhafst í málin. Ari síðar
var Slysavarnafélagi lslands tilkynnt
um sprengjuna, en þar varþví svarað
til, að upplýsingarnar yrðu að koma
frá öðrum aðilum, ogþá líklega sýslu-
manni. Síðan leið enn og beið eða allt
til þess að erindreki Almannavarna
var á ferðinni eystra nú nýlega og
þeim var sagt frá þessu máli. Mun
hann hafa skýrt Landhelgisgæzlunni
frá sprengjunni en ennþá hefur ekkert
verið afhafst. Fóru þeirfélagarnir Geir
og Hreggviður þvíferð sína að flakinu
á Vörðuhjalla, ekki hvað sízt í þeim
tilgangi að vekja athygli alls almenn-
ings á sprengjunni. “
Hér að framan er talað um Vörðuhjalla, en
ekki Valahjalla. Trúlega innsláttarvilla, sem
skrifast á blaðamanninn. I sumum heimildum
er talað um Völuhjalla, sem á að draga nafn
sitt af Völu sem átti að hafa búið þar. „Þetta
reyndist svo Tyrkjum, er þeir ætluðu að ræna;
einnig þýzku flugvélinni, sem rak sig á kletta
á Völuhjalla, skammt frá bústað völunnar og
fórst þar með allri áhöfn.“ (A sjó og landi
eftir Ásmund Helgason frá Bjargi bls. 229.)
Ekki var brugðist snarlega við af hendi
Landhelgisgæslunnar en hins vegar tókst að
vekja athygli manna á sprengjunni því þann
29. september 1976 mátti lesa eftirfarandi í
Vísi:
„Var sprungin - þegar sprengjusér-
fræðingur kom á staðinn.
Sprengjusérfrœðingur lögreglunnar í
Reykjavík, Rudólf Axelsson, varsendur
austur á Eskifjörð í vikunni til að gera
óvirka sprengju úr þýskri flugvél, sem
fórstþarárið 1941 (leiðr. B. V.W.) með
allri áhöfn.
Þar sem flugvélin hrapaði ífjallið,
er liðlega tveggja tíma gangurfrá
innsta bænum í Eskifirði, Karls-
skálum. Vitað var að flugvélin hefði
farist þarna og að sprengjan, sem í
henni var, vœri enn á staðnum.
Sprengjusérfrœðingar breska hers-
ins létu sprengjuna vera eftir að þeir
höfðu kannað slysstaðinn á sínum tíma,
enda var hún á slíkum stað að ótrúlegt
þótti, að fólk væri þar á ferð. “
Rudólf Axelsson var eini lærði sprengju-
sérfræðingur lögreglunnar hér. Hann lærði
fagið í Danmörku árið 1968 og fékk þá m.a.
sem verklegt verkefni að gera óvirkar þýskar
sprengjur, sem Þjóðverjar höfðu skilið eftir við
strendur Jótlands. Rudólf fór síðan á staðinn
í fylgd leiðsögumanna og lögregluþjóns frá
Eskifirði:
129