Saga - 2019, Page 201

við margslungnar deilur um framtíð Reykjavíkurflugvallar heldur einnig
varðandi ýmsar áætlanir sem aldrei komu til framkvæmda. Má þar sérstak-
lega nefna metnaðarfullar tillögur um flugvallargerð í landi Bessastaða -
hrepps sem nutu talsverðs stuðnings hagsmunaaðila en náðu ekki fram að
ganga, meðal annars vegna mótmæla heimamanna, andstöðu samgöngu -
ráð herra sem vildi fremur byggja upp Reykjanesbrautina og álita mála varð -
andi embættisbústað forsetans.
Eitt af einkennum tæknikerfislíkans Thomasar P. Hughes, sem nefnt var
hér að framan, er áherslan á þátt kerfissmiða: einstaklinga sem gegndu lykil-
hlutverki við mótun kerfanna með hugmyndafræði, verkþekkingu og póli-
tísk tengsl að vopni. Fyrir vikið var áherslan á að draga fram slíka lykilmenn
áberandi einkenni á verkum Hughes og sporgöngufólks hans. Hefur nálg-
unin raunar verið gagnrýnd í seinni tíð fyrir að leggja óþarflega mikla
áherslu á verkfræðinga og kaupsýslumenn, sem undantekningarlítið voru
hvítir, efnaðir karlmenn í forréttindastétt. Í íslensku flugsögunni smellpassar
þó Agnar Kofoed-Hansen í hlutverk kerfissmiðsins að fyrirmynd Hughes.
Ef til vill hefði mátt kafa enn dýpra ofan í bakgrunn og tengslanet þessa
mikilvæga áhrifamanns í flugmálum landsmanna.
Útgáfusaga verksins er orðin nokkuð löng líkt og höfundur rekur í inn-
gangi. Heimildaöflun hófst í aldarbyrjun þegar ætlunin var að gefa út sögu
Flugmálastjórnar. Ekki varð úr þeim áformum en Isavia tók upp þráðinn að
nýju árið 2015 og tókst þá að ljúka verkinu. Hér er því öðrum þræði um
stofnanasögu að ræða og tekur uppbygging bókarinnar og kaflaskipting
mið af því. Tekur það stundum á sig skrítnar myndir líkt og þegar kafla um
herflugvallarstjórn á vegum Atlantshafsbandalagsins í Pristína í Kosovó er
skotið inn í fyrsta fjórðung verksins áður en farið er að greina frá uppbygg-
ingu landsbyggðarflugvalla frá stríðslokum.
Erfitt eða útilokað er að fjalla um þróun tuttugustu aldar tæknikerfa á
Íslandi án þess að horfa til erlendra fyrirmynda. Í bókinni er helst horft til
Noregs þegar taka þarf dæmi um þróun í nágrannalöndum og er það við -
eigandi, en á köflum saknar lesandi fleiri slíkra dæma. Til dæmis má ætla
að Skotland væri áhugavert samanburðarland þegar kemur að flugmálum.
Saga flugvalla og flugleiðsögu á Íslandi er í stóru broti og sett upp með
breiðu línubili. Frágangur er með ágætum og stafsetningar- eða innsláttar-
villur sárafáar. Bókin er ríkulega myndskreytt og falla myndir og kort yfir-
leitt vel að meginmáli. Myndræn framsetning á ýmsu talnaefni minnir þó
stundum fremur á ársskýrslu fyrirtækis en sagnfræðirit. Jafnframt er ljóst af
lestrinum að utanumhald heimilda, skýrslugerð o.fl. hefur ekki verið með
besta móti stóran hluta af starfstíma Flugmálastjórnar og hefur höfundur
því þurft að leita á önnur mið, svo sem í dagblöð, varðandi veigamikil atriði.
Flug hefur um langt árabil heillað íslenska lesendur og á liðinni öld
komu út ófáar ævisögur íslenskra flugstjóra. Flugrekstrarsaga landsmanna,
ekki hvað síst reyfarakenndir landvinningar í millilandaflugi á seinni hluta
ritdómar 199
Saga vor 2019 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 13.5.2019 17:22 Page 199