Bibliotheca Arnamagnæana - 01.12.1957, Side 129

127
tragiske mest, medan dei komiske innslaga viser seg meir sporadisk. B er
derimot, når ein ser bort frå sume „islendingetåttar“, den einaste i.-s. der
komikken dominerer fullstendig3, og samstundes den som liknar mest på
eit skodespel. Dessutan er den komiske delen av soga klårare skild frå dei
meir ordinært episk-tragiske partia enn elles vanleg i i.-s. (Meir om dette
i stykket om komposisjonen).
Men når denne sogemannen har eit så sjølvstendig og originalt syn på
samfunnstilhøva og samtidslitteraturen, og i den grad går sine eigne vegar
når det gjeld både den historiske og den sosiale bakgrunnen for sogeverket
sitt, og i hovudplanen for arbeidet, må det ikkje undra oss om det skulle
visa seg at han heller ikkje alltid trakkar i andres fotefar når det gjeld
utforminga av detaljar.
PERSONSKILDRINGA
I bolken med tekstkritisk detaljsamanlikning mellom gjerdene vart det
av og til naudsynt å snerta ting som hadde med personskildringa å gjera.
I det fylgjande skal vi no freista få fram eit meir samla bilete av dei
viktigare personane i soga, av den ålmenne karakteren deira og måten dei
ter seg på i sogesamanhengen. Framstellinga i B merkjer seg ut ved fin
og skarpsynt menneskekunnskap, men er, som vanleg i i.-s., jamt så atter-
haldssam og knapp at vi lyt freista trengja oss inn bakom orda for å få
tak i dei fulle sjelelege samanhengane. Dette ber med seg ein viss risiko
for at ein av og til kan lesa ting inn i teksta i staden for ut av ho. Men den
vågnaden lyt ein taka. I dette sambandet er det elles viktig å ha for auga
at klårlegging av psykologiske samanhengar i soga er noko heilt anna enn
klårlegging av dei motiva som fekk sogemannen til å skipa hendingane
slik som han gjorde. Det fyrste tilhøyrer det estetiske studiet av soga; det
andre er eit historisk spørsmål.
Menneskeleg sjeleliv kan liknast med ein rennande straum eller eit
bårande hav. Alle freistnader på å halda det fast i vitskapleg analyse eller
syntetisk kunstnarleg attgjeving lyt gripa til ei abstrahering som meir
eller mindre gjer vald på naturen. Dette gjeld jamvel den mest samvits-
3 Slik og Heusler (utg. 1897 s. xlv-xlvi, utg. 1913 s. xlvi). W. P. Ker seier:
this is the first reasonable and modern comedy in the history of modern Europe“
(Epic and Romance s. 229).