Bibliotheca Arnamagnæana - 01.12.1957, Page 241
239
korrekt. (5f. er ikkje omtala nokon annan stad i den norrøne bokheimen.
Ein lyt helst tru at den munnlege tradisjonen om denne mannen har vori
mager. Osp. og sambandsfelagane (bortsett frå Porgeirr Halldoruson) er
alle meir eller mindre kjende i sogelitteraturen, eller vi har opplysningar
om næraste skyldfolket deira. Vi må kunna rekna med at det har eksistert
historisk sætande munnleg overlevering frå gamal tid også om dei. Om-
fanget til denne historiske forteljetradisjonen kan vi no vanskeleg ha nokor
klår meining om. Men sers rik kan han knapt ha vori då B vart skriven,
for det viktigaste tilfanget til soga er tydeleg henta frå andre kantar, ikkje
minst frå eldre litteratur. Også det i soga som går attende på historisk
røyndom, kan sogemannen godt ha henta frå reint litterære kjelder. Soge-
mannen har i det heile ikkje skilt mellom historisk og uhistorisk i den
litteraturen han gjorde bruk av, men har forsynt seg med det som kunne
tena hans føremål. Sumt av dette tilfanget har han då beintfram nytta
til historisk grunnmur under soga. Det gjeld truleg m. a. ymse opp-
lysningar som soga gjev om personar, ættetilhøve og stader.
Interessant er det å sjå korleis sogemannen har vori i stand til å nytta
ut geografiske tilhøve. Alt tidlegare (s. 117) er påpeika at fråsegna
om Svala truleg er utleidd av namnet SvplustaSir (av sogemannen eller i
folketradisjon). På same vis kan fråsegna om at Herm. hadde løynt godset
sitt i eit gjel, hanga saman med namnet Gilsbakki (men her og mogeleg
påverknad frå t. d. Egl., jfr. nedanfor s. 269). Viktigare er det likevel at
geografiske omsyn ser ut til å ha vori avgjerande for sjølve utvalet av
sume hovdingar som er med i samansverjinga. Vi har sett at opprekninga
i kap. 7 i M-t av dei hovdingane som Por. og Styrm. fekk med seg, fylgjer
islandskysten rettsøles (s. 65). I denne opprekninga er likevel Gell. og
Eg. eit unnatak, med di Gell. i røynda bur litt lengre nord enn Eg. og
såleis burde nemnast etterpå. Men dette heng truleg saman med at opp-
radinga også har teki omsyn til sosial rang og frægd. Herm. er i soga vår
tydeleg den rikaste og mektigaste. Frå andre kjelder veit vi at han var den
eldste (s. 155). Gell. er rett nok ikkje rik her i soga, men av høg ætt. At
det nett er han som skal verta verfar til helten, tyder på at også soge-
mannen har rekna han for å vera av serskilt fint folk3. Til dette kjem at
Herm. og serleg Gell. er mykje oftare omtala i den norrøne litteraturen
enn dei hine sambandsfelagane. Dette tyder på at dei har vori dei mest
3 I Laxd., som sogemannen må ha kjent, heiter det at GuSrun 6svifrsdottir var
gfjfgusl jafnborinna kvenna hér d landi (If. V 228).