Bibliotheca Arnamagnæana - 01.12.1957, Side 270

268
ålmenne drag. I det heile kan ein seia at Qlk. er ein ekte bror til andre
småsoger med emne frå Nordaust-Island som no er samankomne i Ljosv.
og tåttane bennar. Dei er alle fulle av granneopposisjon, bygdeslarv og
bondefult hat mot storkaksen GuSmundr inn riki, som elles piar få heider-
leg omtale i sogene, og dei byggjer truleg alle i nokon mon på folkeleg
tradisjon der i grendene. Både når det gjeld tida for hendingane, person-
galleri og sosialt syn er dei heilt i samsvar med den ålmenne sogetradi-
sjonen. Opposisjonen mot GuSmundr er retta mot personen heller enn mot
standet. Jamvel i Qlk. er det ingen tvil om at hovdingane er hovdingar.
Dei kan vera hækne, sviksame, stridast og lata seg narra. Men hovdingar
er dei for det. Og ei viss „von oben herab“-innstelling til den sosialt lågt-
ståande er tydeleg både i den lystige spotten over Qlkofri og den still-
ferdige hån over flugumannen Rindill i Ljosv. I B vender spotten seg
derimot mot hovdingane som stand, og soga bryt i det heile med fleire
grunnleggjande regiar for konstruksjonen av tradisjonelle i.-s., slik det
er vist ovanfor s. 125 f. Dette nye og sjølvstendige i B, der tåtten fylgjer
nedervde oppskrifter (jfr. og den grove tonen i t. d. Lokasenna og Qlk.
mot den meir urbane i B), talar etter mi meining mot å tru at tåtten
byggjer vidare på soga.
Denne slutninga får og stønad av geografiske omsyn. Qlk. inneheld
utbreidd nordaust-islandsk sogetradisjon. B er derimot etter alt å døma
skapt lengre vest og fortel mest om vestlege hovdingar. Det skulle då
vera lettare å tenkja seg Qlk. framkomen ved direkte bruk av austlege
tradisjonar, enn at desse fyrst skulle ha gjort omvegen om ei vestleg
soge.
Til slutt skal nemnast ein serskild ting. Broddi Bjarnason er den store
helten i Qlk., riddaren utan flekk eller lyte. Han er den einaste av hovd-
ingane i tåtten som går att i B. Og i B er han ikkje stort betre enn dei
hine hovdingane (likevel ikkje av dei verste!). Jamvel Skegg-Broddi er
med på den simple planen! Skulle det vera for djervt å sjå dette som eit
vestleg åtak på ein av yndlingsheltane til den nordaust-islandske soge-
tradisjonen, eit åtak med serleg sikte på Qlkofra battr?
Den norrøne litteraturen har ein forunderleg hugnad i skildring av
gamle menneske. Ei av dei mest storfelte av alle desse skildringane er det
vi les om den gamle Egill Skallagrimsson i den seinare delen av Egils s.
Her er ein barsk humor, ein sans for det karakteristiske og ein monumen-
talitet så imponerande at ein knapt finn maken i sogelitteraturen. Også
Of. i B er ein av dei „store" gamlingane i denne litteraturen. Men nokor