Bibliotheca Arnamagnæana - 01.12.1957, Page 283
281
Boer har haldi fram at Orms h- Stor. byggjer på Grett.4 Men i dette
høvet er det tydeleg at Orms f). Stor. har hatt andre førebilete med, kan
henda skriftlege, men sikkert og frå munnleg forteljetradisjon. Det er med
kolbttr-typen som med den litterære Baldr-typen i i.-s. Motivkombina-
sjonen må ha vori så ålment kjend og brukt at det ikkje nyttar å slå fast
konkrete førebilete.
Dei lekkane som kan koma i den seinare delen av typeskjemaet i kolbitr-
forteljingane, er i B samanblanda med eller utskifte med motiv frå andre
folkeepiske typar. Det gjeld både forsoninga med faren og den lukkelege
utgangen. Både i i.-s. og i eventyrdiktinga kan kolbttr-tn vera helten i
ei „happy end“-forteljing med fornemt giftarmål og bryllaup, som I’or-
steinn Lorgnysson i Svarfd. eller f>orsteinn Ketilsson i Vatnsd. Dette skjer
ikkje herre der helten sigrar ved eigen dugleik, men like gjerne der han
har gode hjelparar. Eit liknande motivpåheng har vi i B, men på ein
servoren måte, med di det er hjelparane som syter for giftarmålet utan at
helten veit noko. Her er eit reint litterært motiv sameint med det folke-
lege (jfr. 262—263). Dette skjer i B så mykje lettare av di forteljinga om
O. så å seia er klipt i to ved den lange midbolken, der Of. er hovudperson.
Men også i O.s tidlegare historie er kolbttr-typen på ymse vis blanda
med litterære lån og etterlikningar, slik vi alt har sett (siglingane, saue-
tjuvnaden, godordsstriden).
Druntar-typen (Dehmer: „Weibischer Zauderling“) finst ymse
stader i i.-s., serleg klår i Hav. s. fsf. (HåvarSr) og Eyrb. (Lorarinn
svarti). Dehmers karakteristikk „vom alten Weibling oder vom Zauder-
ling-----der aus einem weibisch feigen Leben sich plotzlich aufrafft zu
grossen Taten, meist durch Schmåhrede erst dazu gebracht“5 høver delvis
på Of. i B. Rett nok er Of. mikilmenni. Men han er ute av stand til å
hevda seg økonomisk og tykkjest verta skamlaust utnytta av goden sin6.
Men den farlege situasjonen som sonen O. kjem i, vekkjer han til dåd;
og med O.s digre pengepung under kappa utrettar han dei bisnelegaste
ting. Oppvakninga til handling er med fin psykologisk sans sameint med
forsoningsmotivet, som elles høyrer heime i Æo/Htr-forteljingane. Ovanfor
har eg freista visa at den nærare utforminga av druntar-typen her er ut-
førd ved hjelp av eit raffinert litteraturteknisk kunstgrep, den psyko-
Zeitschr. f. deutsche Philol. XXX 65 f.
Prim. Erz. s. 16.
Jfr. 591-2, 58"-59”.