Jökull


Jökull - 01.01.2021, Síða 3

Jökull - 01.01.2021, Síða 3
Reviewed research article The explosive basaltic Katla eruption in 1918, south Iceland I: Course of events, tephra fall and flood routes Guðrún Larsen1, Maria H. Janebo1 and Magnús Tumi Gudmundsson1,2 1Nordvulk, Institute of Earth Sciences, University of Iceland (IES-UI), Sturlugata 7, IS-102 Reykjavík, Iceland 2Faculty of Earth Sciences, University of Iceland (IES-UI), Sturlugata 7, IS-102 Reykjavík, Iceland Corresponding author glare@hi.is; https://doi.org/10.33799/jokull2021.71.001 Abstract — The 23-day long eruption of the ice-covered Katla volcano in 1918 began on October 12 and was over by November 4. Seismicity preceding and accompanying the onset had already started by 11:30 on October 12, while the eruption broke through the glacier around 3 PM. The plume rose to 14–15 km on the first day. The eruption caused widespread tephra fall, accompanied by lightning and thunder. Tephra fall from the intense first phase (October 12–14) was reported from Höfn, 200 km east of Katla, Reykjavík, 150 km to the west and Akureyri, 240 km to the north. The initial phase was followed by more sporadic activity for a week, and a second intense phase (October 22–24), with heavy tephra fall in populated areas east and south of the volcano. Skaftártunga (25–35 km east of Katla), was the worst hit farming district, with reported tephra thickness of 6.5–10 cm in total, collecting into drifts tens of cm thick. The Vík village suffered almost continuous tephra fall for 13 hours on October 24 and 25, leaving a 2 to 4 cm thick tephra layer on the ground. Tephra reached Reykjavík four times but minor tephra fallout («1 mm) occurred. Tephra also reached northern, western and eastern Iceland. In addition to producing the 0.9–1.0 km3 tephra layer, which may as freshly fallen have been 1.1–1.2 km3, the eruption was accompanied by a jökulhlaup that flooded the Mýrdalssandur plain and neighbouring areas. The jökulhlaup on October 12 had two separate phases. The first phase is considered to have flowed supraglacially down the lower parts of the Kötlujökull outlet glacier into the Leirá, Hólmsá and Skálm rivers (northern fork), and the Sandvatn and Múlakvísl rivers (southern fork). It was much more widespread than the second phase which emerged from below the glacier snout and was confined to the western part of Mýrdalssandur. That phase carried huge icebergs and massive sediment load onto the sandur plain. INTRODUCTION Volcanism in Iceland is dominated by basaltic erup- tions. Environmental factors such as large ice caps, lakes and high groundwater levels within the volcanic zones influence the style of the eruptions (Thordar- son and Larsen, 2007). In Iceland explosive basaltic eruptions outnumber the effusive basaltic ones almost by 4 to 1 (Thordarson and Höskuldsson, 2008), and by far the largest number of the explosive basaltic eruptions occur in ice-capped or ice-covered volca- noes (Larsen, 2002). One consequence of eruptions below ice are the often hazardous jökulhlaups (glacial outburst floods) (Gudmundsson et al., 2008). The central part of the Katla volcano is covered by the 590 km2 Mýrdalsjökull ice cap (Figure 1) with an ice thickness of 300–750 m within a 100 km2 caldera (Björnsson et al., 2000). It has erupted at least 300 times during the last 8400 years with an eruption fre- quency of 2–4 eruptions/century, on average (Óla- dóttir et al., 2005, 2008). Over the last millennium Katla eruptions have averaged two per century (Thor- arinsson, 1975; Larsen, 2000). These can be large events that severely affect the environment through extensive and often heavy tephra fall and catastrophic jökulhlaups (Thorarinsson, 1975; Tómasson, 1996; Larsen, 2000; Gudmundsson et al., 2008). JÖKULL No. 71, 2021 1
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.