Jökull


Jökull - 01.01.2021, Blaðsíða 3

Jökull - 01.01.2021, Blaðsíða 3
Reviewed research article The explosive basaltic Katla eruption in 1918, south Iceland I: Course of events, tephra fall and flood routes Guðrún Larsen1, Maria H. Janebo1 and Magnús Tumi Gudmundsson1,2 1Nordvulk, Institute of Earth Sciences, University of Iceland (IES-UI), Sturlugata 7, IS-102 Reykjavík, Iceland 2Faculty of Earth Sciences, University of Iceland (IES-UI), Sturlugata 7, IS-102 Reykjavík, Iceland Corresponding author glare@hi.is; https://doi.org/10.33799/jokull2021.71.001 Abstract — The 23-day long eruption of the ice-covered Katla volcano in 1918 began on October 12 and was over by November 4. Seismicity preceding and accompanying the onset had already started by 11:30 on October 12, while the eruption broke through the glacier around 3 PM. The plume rose to 14–15 km on the first day. The eruption caused widespread tephra fall, accompanied by lightning and thunder. Tephra fall from the intense first phase (October 12–14) was reported from Höfn, 200 km east of Katla, Reykjavík, 150 km to the west and Akureyri, 240 km to the north. The initial phase was followed by more sporadic activity for a week, and a second intense phase (October 22–24), with heavy tephra fall in populated areas east and south of the volcano. Skaftártunga (25–35 km east of Katla), was the worst hit farming district, with reported tephra thickness of 6.5–10 cm in total, collecting into drifts tens of cm thick. The Vík village suffered almost continuous tephra fall for 13 hours on October 24 and 25, leaving a 2 to 4 cm thick tephra layer on the ground. Tephra reached Reykjavík four times but minor tephra fallout («1 mm) occurred. Tephra also reached northern, western and eastern Iceland. In addition to producing the 0.9–1.0 km3 tephra layer, which may as freshly fallen have been 1.1–1.2 km3, the eruption was accompanied by a jökulhlaup that flooded the Mýrdalssandur plain and neighbouring areas. The jökulhlaup on October 12 had two separate phases. The first phase is considered to have flowed supraglacially down the lower parts of the Kötlujökull outlet glacier into the Leirá, Hólmsá and Skálm rivers (northern fork), and the Sandvatn and Múlakvísl rivers (southern fork). It was much more widespread than the second phase which emerged from below the glacier snout and was confined to the western part of Mýrdalssandur. That phase carried huge icebergs and massive sediment load onto the sandur plain. INTRODUCTION Volcanism in Iceland is dominated by basaltic erup- tions. Environmental factors such as large ice caps, lakes and high groundwater levels within the volcanic zones influence the style of the eruptions (Thordar- son and Larsen, 2007). In Iceland explosive basaltic eruptions outnumber the effusive basaltic ones almost by 4 to 1 (Thordarson and Höskuldsson, 2008), and by far the largest number of the explosive basaltic eruptions occur in ice-capped or ice-covered volca- noes (Larsen, 2002). One consequence of eruptions below ice are the often hazardous jökulhlaups (glacial outburst floods) (Gudmundsson et al., 2008). The central part of the Katla volcano is covered by the 590 km2 Mýrdalsjökull ice cap (Figure 1) with an ice thickness of 300–750 m within a 100 km2 caldera (Björnsson et al., 2000). It has erupted at least 300 times during the last 8400 years with an eruption fre- quency of 2–4 eruptions/century, on average (Óla- dóttir et al., 2005, 2008). Over the last millennium Katla eruptions have averaged two per century (Thor- arinsson, 1975; Larsen, 2000). These can be large events that severely affect the environment through extensive and often heavy tephra fall and catastrophic jökulhlaups (Thorarinsson, 1975; Tómasson, 1996; Larsen, 2000; Gudmundsson et al., 2008). JÖKULL No. 71, 2021 1
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.