Úrval - 01.04.1953, Page 67

GETA RAFEINDAHEILARNIR HUGSAÐ?
65
hefur reiknað út bezta svarið
við hverjum hugsanlegur leik
mótspilarans, og vélin er þann-
ig útbúin, að hvemig sem hann
leikur, kallar hann alltaf fram
rétta svarið hjá henni.
Vélar, sem telft geta einfalda
lokaleiki í skák, hafa einnig
verið smíðaðar eftir þessum
sömu reglum, og fræðilega séð
ætti að vera hægt að gera þær
svo fullkomnar, að þær gætu
telft heila skák við hvern, sem
væri, án þess að tapa nokkurn-
tíma. En það mundi ekki verða
lítið verk að reikna út bezta
svarið við hverjum leik, jafn-
vel þó notaðar væri til þess
fullkomnustu reiknisvélar. Það
eru til hvorki fleiri né færri en
tuttugu byrjunarleikir, svo
ekki sé talað um alla þá mögu-
leika sem síðan opnast. Hvern
einasta slíkan möguleika verð-
að taka með í reilminginn. En
ef það tækist nú að gera slíka
vél, þá mundi líta svo út sem
hún væri gædd einhverri öfl-
ugri hugsun — sem virðast
mundi heillandi og dularfull
hverjum þeim, sem ekki vissi,
að öll hugsunin hefði átt sér
stað í mannsheila fyrirfram.
Og þarna höfum við kjarna
málsins. Fólki hefur verið talin
trú um, að vélin sjálf hugsi í
raun og veru; og af þessu dreg-
ur það þá ályktun, að uppfinn-
ingin marki tímamót í rann-
sóknum á hugsanalífinu.
Gervimaðurinn — vél, smíð-
uð í rannsóknarstofu einhvers
vísindamanns og gædd hæfi-
leikanum til að haga sér eins
og mannleg vera — hefur
ávallt verið vinsælt efni hug-
myndaríkra skáldsagnahöfunda,
enda má finna þá ekki svo fáa í
heimsbókmenntunum. Hvort
sem slíkar verur hafa þann til-
gang einan að vera lesandan-
um til dægrastyttingar, eða
eiga að flytja einhvem boð-
skap höfundarins, þá skírskota
þær til unglingsins í okkur öll-
um. Og því er það svo, að
þetta, sem leikmanninum er
sagt um reiknisvélarnar, veitir
honum sérstaka ánægju. Hon-
um virðist það koma sem sönn-
um þess, að einhverntíma
verði hægt að búa til gervi-
mann. Slíkir dagdraumar eru
ekki nýir. En hitt er hinsvegar
nýtt, að vísindamenn, sem við
ætlumst til að láti almenningi
í té staðreyndir en ekki skáld-
skap, skuli ýta undir þá.
Sú aðdáun, og jafnvel lotn-
ing, sem þessar reiknisvélar,
rafeindaskjaldbökur, taflvélar
og fleiri slíkar, njóta nú með-
al almennings, mundi áreiðan-
lega minnka, ef hann gerði sér
grein fyrir því, að með jafn
miklum rétti mætti tala um
hugsun í sambandi við starf-
semi fjölda annarra véla, sem
lítillar virðingar njóta. Þannig
er til dæmis um útbúnað þann,
sem gefur til kynna bilanir, er
verða á rafmagnskerfum, hann
er oft svo nákvæmur í tilkynn-
mgum sínum, að engu er lík-