Úrval - 01.04.1968, Page 30

28
URVAL
safna efni handa Dumas í sögur
hans og fóðra hann með hugmynd-
um og skissum að sögum. Þegar
Dumas sat við það, árið 1843, að
rita sagnfræðiverk um tíma Lúð-
víks fjórtánda rakst hann á bók
nokkra með heitinu „Minningar
d’Artagnans“. Þetta voru endur-
minningar auðugs hermanns, sem
uppi var snemma á sautjándu öld.
Dumas hripaði niður nokkrar hug-
myndir og sendi Maquet þær til at-
hugunar og umsagnar. Síðan mæltu
þeir sér mót til þess að ræða það
hvernig gera mætti skáldsögu um
þetta efni. Það lítur svo út, sem
Maquet hafi átt töluverðan hlut að
samningu bókarinnar og jafnvel
ritað suma mikilsverðustu kaflana
í Skyttunum. Hann viðaði líka að
efm til bókarinnar fyrir Dumas,
en Dumas fór síðan yfir kafla
Maquets og fágaði þá. Það mætti
e.t.v. líkja Dumasi við járnsmið,
sem stóð við steðjann með upp-
brettar ermar og hamraði járnið, en
Maquet við aðstoðarmanninn, sem
valdi og rétti honum járnsteng-
ur af hæfilegri lengd. Árangur
þessarar samvinnu þeirra tveggja
urðu svo Skytturnar, sem er afar
læsileg saga, og hún verður frem-
ur minnsstæð sem ein heild, en
einstakir kaflar hennar, þótt hún
sé misjöfn að gerð. Og minnisstæð-
ust verður hún e.t.v. vegna þess
hve hún geislar öll af takmarkalít-
illi lífsgleði Dumasar.
Sögusvið bókarinnar var afar
heppilega valið. Ekkert tímabil í
sögu Frakklands hefur verið óró-
legra og víðsjálla en stjórnartíð
Lúðvíks 13., þegar ríkið logaði svo
af úlfúð og deilum að enginn gat
forðað því frá hruni nema Richelieu
kardínáli, sem var úrvals stjórn-
málamaður og séður svo af bar.
Lúðvík 13. var sjálfur heldur slak-
ur til höfuðsins, auk þess gátu eng-
ir tveir aðalsmenn í Frakklandi
komið sér saman um nokkurn hlut
og i ofanálag stóð harður styrr um
trúmál milli kaþólikka og húgen-
otta. Bófaflokkar og einkaherir óðu
um landið rænandi og ruplandi.
Einvígi voru bönnuð að lögum, en
þrátt fyrir það dóu hundruð manna
árlega í einvígi. Siðgæðið hefur
varla nokkurn tíma verið aumara.
Þetta var hin ákjósanlegasti tími
handa ungum manni að vinna sig
upp til vegs og virðinga og hylli
fagurra kvenna. Það kom í ljós, að
bókin sem Dumas hafði rekizt á,
fjallaði einmitt um slikan mann.
Það var d’Artagnan, foringi í
skyttuliði kóngsins. Dumas kom
þegar auga á tækifærið og nýtti
það. Hann byrðaði með því að afla
sér sögulegra upplýsinga um ýms-
ar helztu persónur, sem við söguna
áttu að koma, eins og hinn duttl-
ungafulla og heimska kóng, Lúð-
vík þret.tánda og drottningu hans,
Onnu af Austurríki, sem var jafn
óhamingjusöm og hún var fögur.
Síðan kom hinn síungi kardínáli
Richelieu, sem allir óttuðust, þá
hertoginn af Buckingham, sem naut
mikillar hylli Karls 1., Bucking-
ham stýrði herfylki, sem átti að
frelsa Húgenotta þá, sem sátu inni-
lokaðir í La Rochelle, en það mis-
tókst raunar. En Buckingham var
ýmislegt til lista lagt: hann varð
elskhugi drottingarinnar frönsku.