Úrval - 01.04.1968, Page 40

38
ÚRVAL
Adinatha-musteri (11. öld) íKfhajur-
aho. Fremra húsiö, eöa inngangurinn,
er yngru.
ist hún vera ósiðleg og ganga goð-
gá næst. Hún rökstuddi þessa skoð-
un sína með því, að Afródíta beri
fyrir sig hönd (í stað laufblaðs),
en til þess sé erigin ástæða, að vera
nokkuð að bera fyrir sig hönd. Það
merki ósiðsemi. Eða er ekki manns-
líkaminn verk skaparans? Og fyrst
hann er fullkominn sjálfur, er ó-
þarft að bera hönd fyrir nokkuð
af því sem hann hefur gert.
Berum saman svar þetta við ang-
ist og heift kristinna manna í til-
efni af Dómsdegi Michelangelos.
Þá fer málið að skýrast. Þá sjáum
við hve ofur eðlilegt allt það má
virðast, sem sjá má: á myndum í
indverskum musterum.
í Grikklandi hinu forna var
trúin á Afródíta tvíþætt, annars-
vegar var hin himneska: Afrodíta
Úranía, hinsvegar hin jarðneska:
Afrodíta Pandemos, en hún var
gyðja heteranna. í Hindúatrú er
ástalífið eijnnig álitið tvíþætt,
himneskt og jarðneskt, og er því
ætlað að sameinast í æðri einingu
sem útstreymi al-lífsins. Brahma,
skapari allra hluta, er því háður,
sem hann hefur skapað. Þessvegna
má sú framrás ekki stöðvast, og
við því er séð að svo verði ekki,
og með þrennu móti: er hið fyrsta:
frygð, hið annað: yndi fegurðar,
hið þriðja: sameining atman (sálar)
og brahmans, og mun það kallast
æðst. M.ö.o., mithuan (kærleiks-
atlot) eru sjálft brahman, að svo
miklu leyti sem hver einstakur er
fær um að tileinka sér það.
Þetta er það sem myndirnar á
veggjum musteranna í Indlandi
lýsa. Þær lýsa lægsta stiginu, þvi
sem þó má ekki án vera. Þar næst
taka við hin æðri stigin. Því Ind-
verjum er trúin ekki einungis
kenning, heldur líf. Þessvegna er
allt það sem lífsins er, innifalið í
trú þeirra. Ein af kenningum
Hindúatrúar er kenningin um
sálnaflakk eða endurburð. Tak-
markið með því er að slökkva all-
ar girndir, svo að jiva, sál einstakl-
ingsins, nái takmarki sínu: nirvana.
Þetta hugtak er oft misskilið hér
á Vesturlöndum, og kallað út-
slokknun, en samkvæmt trú Ind-
verja er lífið eilíft og getur aldrei
slokknað. Nírvana þýðir að réttu
lagi sameiningu við hið absoluta,
hið eina, Brahma. En til þess að
ná þessu marki nægir að vísu ekki
ein ævi, heldur þarf margar til.
Hliðstætt þessu takmarki, að sam-
einast Brahma, er sú tilraun til