Úrval - 01.04.1968, Page 54

52
ÚRVAL
Fyrsta guðspjallið, sem er Mark-
úsarguðspjall, var ekki ritað, jafn-
vel frumgerðin, fyrr en einni kyn-
slóð eftir dauð Krists. Hin guð-
spjöllin voru tekin saman ennþá
síðar og enn leið langur tími þar
til þeim var öllum safnað og þau
gefin út í þeirri mynd sem við
þekkjum. Gyðingar voru svo óvin-
veittir kristnum að hinir síðar-
nefndu urðu loks að leita sér vett-
vangs í hinu víðlenda rómverska
keisaradæmi.
Deilur hinna nýstofnuðu kristnu
kirkju og Gyðinga leiddu til þess að
tónninn í guðspjöllunum er mjög
bitur og því hefur það verið út-
breidd skoðun, að Gyðingar ættu
sök á dauða Krists og jafnvel marg-
ir gengið út frá því sem vísu.
Þessi skoðun hefur raunar ráðið
ríkjum innan hins kristna heims.
Nú kemst enginn hjá því að sjá
að biturleiki guðspjallamannanna
beinist að Gyðingum. Þeir ræða um
Rómverja með ólíkt meira umburð-
arlyndi. Það er einnig greinilegt, að
við og við gera sögumenn tilraun
til að hvítþvo Rómverja af allri
sök á dauða Krists og varpa henni
eingöngu á Gyðinga. í guðspjöll-
unum er sagt frá hinum rómversku
yfirvöldum eins og þau væru sak-
laust verkfæri svívirðilegs samsær-
is Gyðinga, og sagt er frá því, að
hinn rómverski landshöfðingi, Pont-
ius Pilatus hafi verið því mótfall-
inn að Kristur var líflátinn, en
orðið að beygja sig fyrir Gyðing-
um og gefa samþykki sitt.
Þannig er tónninn í guðspjöllun-
um.
En er nokkur skynsamleg ástæða
til þess að bjarga fátækum spá-
manni af Gyðingaættum? Eða öf-
ugt: Hvers vegna skyldu landar
Krists hafa viljað, að Rómverjar
líflétu hann? Það er bersýnilegt að
hér liggur á bak við óskin og til-
hneigingin að varpa allri sökinni
á Gyðinga en sýkna Rómverja. Or-
sökin er auðvitað sú, að guðspjalla-
mennirnir eru bitrir út í Gyðinga
og því er frásögninni hagað svona.
En ef guðspjallamönnunum var
nú svona illa til Gyðinga og lögðu
svo mikla áherzlu á það að varpa
söknini á þá, hvers vegna segja
þeir þá frá því, að það voru Róm-
verjar, en ekki Gyðingar, sem
dæmdu Krist og fullnægðu dómn-
um?
Krossfestingin sjálf er einkenn-
andi, hún var hefðbundin aftöku-
aðferð Rómverja og Gyðingar not-
uðu hana aldrei sjálfir. Gyðingar
hálshjuggu, grýttu, kyrktu eða
brenndu menn. En krossfestingin
bendir greinilega á Rómversk yfir-
völd.
Krossfestingin er upprunnin í
Asíulöndum og var höfð við þá,
sem sviptir höfðu verið allri æru,
dreggjar mannfélagsins. Rómverjar
lærðu hana af Karþagómönnum en
Grikkir af Persum. í fyrstu var
hún höfð við þræla en síðar líka
þjófa og pólitíska glæpamenn.
En það var ekki eingöngu af-
tökuaðferðin, sem rómversk var,
heldur var ákæran þannig vaxin, að
þar var Kristur sakaður um að
hafa nefnt sig konung Gyðinga.
Þetta var ekkert trúarlegt atriði,
en þar sem Rómverjar réðu fyrir
Gyðingum þá var Kristur með