Úrval - 01.04.1968, Qupperneq 65

SAGA EFNANNA
63
En stálbiöndur stóðust ekki keppn-
ina þegar byrjað var að framleiða
bíla og markaðurinn margfaldað-
ist að stærð. Þá var hlaupið til og
hafið kapphlaup um ný efni sem
enn er .ólokið.
Á síðari árum hefur fjöldi keppi-
nauta stálsins aukizt enn og á öll-
um sviðum er fleiri efna krafizt.
Rafmagns- og samgöngufyrirtæki
skortir sérstaklega alltaf ný efni og
nýjar blöndur til framleiðslunnar.
Teiknarar og verkfræðingar krefj-
ast sífellt fleiri uppfinninga á þess-
um sviðum og þeir reyna að ná
takmörkum sínum án þess að taka
sérstöku ástfóstri við neitt einstakt
efni eins og fyrri tíðar smiðir hyllt-
ust ti) að gera. Hinir gömlu smiðir
reyndu í sífellu að bæta og þróa
eitt eða fáein efni sem þeir höfðu
bundið sig við en verkfræðingar
okkar tíma eru reiðubúnir að kasta
einu, fyrir annað betra um leið og
þeir rekast á það.
Uppgötvun hinna vélrænu eigin-
leika er aðalstoð efnavísindanna nú
á tímum. En ekki má einblína á þá
því að aðrir eiginleikar hafa verið
bættir jafnframt eftir því sem þörf
varð á þeim.
Á tímum núningsrafmagnsins
fundu menn marga rafleiðara, og
ýmsa mjög góða, með því að reyna
algengustu málma, en það tók nokk-
ur ár að þróa þá súrefnismótstöðu
sem þurfti í raftækjum sem eiga
að vinna við mjög háan hita. Blönd-
ur auka án undantekningar mót-
stöðuna í málmum að minsta kosti
við venjulegt hitastig. En há leiðni
í efnum hefur gjörbreytt þessu öllu
og opnað nýjan heim efnanna.
Enginn getur nú gert sér fulla
grein fyrir þýðingu þess er raf-
magnsperan var fundin upp og mik-
ilvægi hennar fyrir eiginleika kol-
efnisins, eða krystalradíótækisins og
nú síðast uppfinningu transistoranna
eða radarsins sem færði okkur síðan
sílíkonið, hið fremsta allra hálfleið-
ara.
Þótt allar verkfræðilegar ákvarð-
anir á sviðum þessum séu um leið
fjárhagsspurning þá er hún nokkuð
afstæð. Yfirborð hlutar sem gengur
í augun getur haft mikil áhrif á
sölu um stundarsakir, en aftur get-
ur aðeins betri ending unnin mikinn
markað og áht. Gamla hugtakið
styrkleiki er jafnvel orðið afstætt.
Nú er ekki lagt óeðlilega mikið \
það að gera hluti óbrjótandi, nú er
endingartími þeirra reiknaður eins
nákvæmlega út og hægt er og gæð-
in miðuð sem næst við það.
Þörfinni fyrir mismunandi gæði í
ýmsum hlutum vélar eða bygging-
ar er nú oftast mætt með því að
hver eining er gerð af fleiri efnum
sem hvert gerir sitt bezta til að
heildin geti staðið sig. Má nefna
til þessa stál- og bronzhluta í trévél
eða teygðan og hitaðan stálkaðal,
tengdan steypujárnskló í svifbrú,
eða einangrara tengdan leiðara eða
tréhald á silfurtekatli. Ýmsir þeirra
fornu hluta sem merkilegastir eru,
eru samt þeir, þar sem eiginleikarn-
ir eru misjafnir innan sama hlutar-
ins, sama efnismassa. Glerbornir
leirvasar eru elztu minjarnar en hin
merkilegustu eru stálmunir með
mismunandi kolamagni og mismik-
illi hörku í hinum ýmsu hlutum
munanna. I hinum fornu japönsku