Úrval - 01.09.1970, Page 96

94
TJRVAL
Af uppskeru jarðarinnar er það
að segja, að appelsínutrjánum
í Grænlandi mun farnast verr
vegna kuldanna. Hvað hafra
snertir munu þeir koma að miklu
gagni fyrir hesta ....
Franklin skreytti einnig blað sitt,
almanak og önnur rit með fjölda
leiftrandi málshátta og orðskviða
úr öllum áttum, t.d. eftir þá La
Rochefoucauld og Rabelais og úr
biblíunni. Og oft betrumbætti hann
þá. í ýmsum þeirra mátti greina
vizku heimsmannsins, að vísu
stundum dálítið skrumskælda:
Fiskar og gestir fara að lykta
eftir þrjá daga.
Lélegasta hjól vagnsins gerir
mestan hávaða.
Hafðu augun galopin fyrir
giftinguna, hálfopin upp frá því.
En leiftrandi kímnigáfan var að-
eins einn þáttur hins stórkostlega
persónuleika, sem gerði Franklin að
fremsta borgara Fíladelfíu. Hann
hafði nú þegar komið á laggirnar
óformlegum umræðuhópi, er hlaut
heitið „Junto“. Hann útbjó spurn-
ingalista, sem hafði að geyma 24
spurningar. Og voru þær lesnar á
hverjum fundi. Ein hljóðaði á þessa
leið: „Hefurðu orðið var við nokkra
takmörkun á hinum réttmætu
mannréttindum almennings upp á
síðkastið?“ Málfundafélag þetta
varð síðar öflugt stjórnmálatæki.
Með hjálp félags þessa og blaðsins
tókst Franklin að koma á laggirnar
slökkviliði sjálfboðaliða og áskrif-
endabókasafni, og var hvort tveggja
hið fyrsta sinnar tegundar í Ame-
ríku. Hann var líka helzti aflvakinn
að baki Pennsylvaníusjúkrahússins
og Akademíu Fíladelfíu, sem varð
síðar að Pennsylvaníuháskóla. Hann
hjálpaði til við að skipuleggja fyrsta
landvarnarlið nýlendunnar og var
einn helzti hvatamaður að sérstakri
seðlaútgáfu hennar.
Hann var póstmeistari Fíladelfíu
í 16 ár samfleytt, en hann tók það
starf til þess að vernda hagsmuni
dagblaðs síns. (Það var þá venja
póstmeistara að leyfa aðeins póst-
sendingar dagblaða, sem þeir sjálf-
ir gáfu út, en ekki annarra). Árið
1753 var hann svo útnefndur að-
stoðarpóstmálastjóri Norður-Ame-
ríku. Og tók hann nú til að endur-
skipuleggja allt póstmáíakerfið frá
rótum.
Endurbætur hans voru ekki
skornar við nögl. Hann stytti send-
ingartíma bréfa milli Boston og
Fíladelfíu úr 6 vikum í 3. Hann
leyfði póstsendingar allra dagblaða
án tillits til þess, hverjir útgefend-
urnir væru. Hann lét reisa mílu-
steina við póstleiðirnar, svo að hin-
ir ríðandi bréfberar gætu betur
fylgzt með því, hvernig þeim sækt-
ist yfirferðin. Hann gerði áætlanir
um nýja vegi, ný vöð á ám og nýjar
ferjur. Á þrem árum hafði honum
tekizt að hrinda í framkvæmd stór-
kostlegum endurbótum á sviði póst-
þjónustunnar. Og fjórða árið gaf
hún af sér hagnað í fyrsta skipti í
sögu sinni.
Hinn aðlaðandi persónuleiki
Franklins gerði það að verkum, að