Úrval - 01.09.1970, Blaðsíða 125

MAÐURINN SEM ÓGNAÐl ELDINGUNNI
123
Franklin innblástur að framkvæmd
enn einnar „grínbrellu" með hjálp
ritsnilldar sinnar. Hann sendi „Fed-
eral Gazette“ ritgerð, sem hann
sagði, að skrifuð hefði verið í Alsír
fyrir 100 árum. Hann sneri öllum
röksemdarfærslum Jackson við og
varði með kjafti og klóm þá venju
múhameðstrúarmanna að gera hvíta
kristna menn að þrælum sínum.
Margir Fíldelfíubúar létu svo
blekkjast af grein þessari, að þeir
leituðu dyrum og dyngjum í bóka-
búðum og bókasöfnum að bók þeirri,
sem Franklin sagði vera heimildar-
rit ritgerðar þessarar.
í bréfi til George Washingtons,
sem skrifað var 1789, opinberaði
Franklin uppsprettu síns sterka lífs-
vilja. Hann óskaði þessum fyrsta
forseta landsins til hamingju „með
hinn vaxandi þrótt okkar nýju rík-
isstjórnar undir foryztu yðar“, eins
og hann komst að orði. Svo bætti
hann við: „Ég hefði átt að deyja
fyrir tveim árum til þess að losna
við þjáningar mínar. En þótt ég hafi
orðið að þola óskaplegar þjáningar
þessi tvö ár, þá er ég samt glaður
yfir því að hafa lifað þau, þar sem
þau hafa gert mér fært að verða
vitni að því, hver aðstaða okkar er
orðin núna.“
Svar Washintons hafði ef til vill
að geyma það mesta lof, sem Frank-
lin hefur nokkru sinni orðið aðnjót-
andi: „Ég vildi, að Guð gæfi, kæri
herra, að ég hefði tækifæri til að
óska yður til hamingju með að losna
við þær óskaplegu þjáningar, sem
þér verðið að þola, og að tilveru yð-
ar mætti ljúka á eins þægilegan hátt
fyrir yður og áframhald hennar hef-
ur verið blessunarríkt fyi’ir land
okkar og gagnlegt fyrir mannkynið.
Ef það getur fært sál mannsins
ánægju, að njóta lotningar vegna
eigin velvildar, að njóta aðdáunar
vegna hæfileika, að njóta virðingar
vegna ættjarðarástar, að njóta ástar
vegna góðverka, þá hljótið þér að
njóta þeirrar ánægjulegu huggunar
að vita, að þér hafið ekki lifað til
einskis."
Níu mánuðum síðar féll Franklin
í dá og dó skömmu síðar 84 ára að
aldri. Dauði hans var tilkynntur í
„Pennsylvania Gazette“, sem skreytt
var svartri rönd í virðingarskyni.
20.000 manns voru viðstaddir, er
kista hans var látin síga niður í
gröfina í kirkjugarðinum við Krists-
kirkju, þar sem hann hlaut legstað
við hlið Deboru konu sinnar. Og
kirkjuklukkurnar sendu honum
hinztu kveðju samborgaranna.
Vísindamenn og stjórnmálamenn
um víða veröld skrifuðu minningar-
greinar og fluttu um hann minning-
arræður, þar sem þeir röktu hinn
ótrúlega lífsferil hans. En kannske
hefur de Mirebeau greifi mælt
hjartnæmustu orðtn, er hann minnt-
ist Franklins í franska þjóðþinginu.
Þessi frjálslyndi aðalsmaður lýsti
yfir því, að nú væri kominn tími til
þess, að ríkisstjórnir syrgðu ekki að-
eins konunga, prinsa og hershöfð-
ingja, heldur einnig velgerðarmenn
mannkynsins. Hann bað fulltrúa
þjóðþingsins um að sýna með sér
vott um sorg sína með því að ganga
í sorgarklæðum í þrjá daga og hylla
þannig þennan „volduga snilling“,
sem hefði losað mennina við óttann
við bæði „þrumur og harðstjóra“.