Úrval - 01.09.1975, Qupperneq 38

36
ÚRVAL
ur eLLi reynst unnt aö elnagrema
paö naLvæmlega. Þegar SKronorm-
urmn veioir ser tii matar, naia
einanvatarmr þaö JxLutveris. að ior-
melta brað hans iíkt og kjötmeyr-
ír mykir seiga steik. Þegar
eitrinu er spýtt i mann, byrja eina-
hvatarmr að leysa upp treíjar og
sjálí'a írumubygginguna. Þeir valcta
þeirri blæðingu, sem oít fylgir
skröltormsbiti og „deyða“ einnig
holdið umhverfis bitstaðinn. Þvi
kemur stundum fram holddrep sem
aukaverkun, sem veldur áframhald-
andi vandamálum, löngu eftir að
áhrif eitursins hafa horfið.
Eitrið sjálft framkallar verk,
bólgu, ógleði, ofnæmislost, blæð-
ingu, hægari hjartslátt, lægri blóð-
þrýsting, aukinn líkamshita, önd-
unar- og blóðrásarerfiðleika og
meðvitundarleysi. Þegar um dauðs-
fall er að ræða, er dánarorsökin
venjulega sú, að öndunar- eða
hjartastarfsemi verður óeðlileg eða
blæðing hefur haft slík áhrif á æða
kerfið, að hjartað getur ekki leng-
ur dælt blóði um það. Við hinar
réttu aðstæður geta allir banda-
rískir skröltormar, kannski að dverg
orminum undanskildum, spýtt nægu
eitri til þess að drepa fullorðinn
mann.
Margir hafa haldið fram áhrifa-
mætti margra furðulegra meðala
gegn skröltormsbiti, svo sem mjólk-
ur, eggja, tes, mulinna krókódíla-
tanna, blóðs úr brynkörtu, lauks,
hvítlauks, tóbaks, indigo, terpen-
tínu, leðju, ópíums, eters, auk stól-
pípu og ofboðslegs magns af áfengi.
Ein ástæða þess, að slík meðul
viröast stundum haía áhrif, er einn
emkennilegur þáttur í hegöun
skröltormsins. Eiturútbúnaður hans
þróaðist sem aðferð til þess að gera
íórnardýrið magnlaust á skjótan
hátt og drepa það. Sem „rándýr“
er skröltormurinn mjög slunginn
og spýtir aðeins nægilegu eitri tii
þess að ráða niðurlögum fórnar-
dýrsins. En skröltormurinn er oft
gripinn snöggri hræðslu, þegar hann
verður að verja sig, einkum þegar
hann bítur menn eða mjög stór
dýr, sem eru augsýnilega of stór
til þess að gagna honum sem fæða.
Þá getur skröltormurinn spýtt sér-
staklega miklu magni af eitri eða
hann spýtir mjög litlu eða engu
eitri í þriðja hverju tilfelli. Þegar
um er að ræða eiturlaust bit, þá
kann það að líta þannig út, að
hvers kyns lækningaraðferð sé
áhrifarík, hvort sem þar er um að
ræða rjómaís, að spýta í vatn eða
fara í kvikmyndahús.
Tiltölulega fáir eru bitnir af
skröltormum í Bandaríkjunum eða
aðeins um 8.000 manns á ári að
meðaltali. Og mjög fáir þeirra deyja
eða um 11 til 12 manns að meðal-
tali. En samt er besta ráðið að
forðast skröltorminn. Fæstir skrölt-
ormar ráða við þykk vinnustígvél
innan undir þykkum síðbuxum.
Maður ætti að fara varlega í að
stökkva yfir fallna trjáboli, stinga
höndum undir steina eða leggja þær
á klettasyllur án þess að gá fyrst
að því, hvort þar fyrirfinnast
nokkrir skröltormar.
Eitt sinn hitti ég mann, sem hafði
verið bitinn tvisvar af skröltorm-