Lögfræðingur - 01.01.1901, Blaðsíða 43

Menntun barna og unglinga.
43
öld. Uppíræðslumennirnir voru að mörgu leyti andstæð-
ingar pietista; þeir voru flestir skynsemistrúarmenn. Menn
vildu leggja allt á met skynseminnar; menn trúðu því, að
ef skynsemin væri sett í hásætið, þá mundi mannlífið
verða gott og yndislegt. En til þess að skynsemin gæti
notið sín, þurfti menntunina. Uppfræðslumennirnir studdu
því af alefli að allri alþýðumenntun: sumir þeirra hjeldu,
að menntunin væri einhlít til þess, að hefja þjóðirnar á
hátt stig siðgæðis og siðmenningar.
Uppfræðsluöldin kom upp á Frakklandi og gekk það-
an yfir löndin. Frakkneskur maður að nafni Rousseau
(1712—1778) ritaði um uppfræðslu og uppeldi unglinga.
Hann taldi mest um vert, að hvessa skiining barna og
unglinga, og vildi veita skynsemi þeirra svo mikinn þroska
sem verða mætti.
Rit Rousseaus höfðu mikil áhrif á hugi manna, en
samt voru það ekki rit hans, sem höfðu bein áhrif í Dan-
mörku, heldur barst flóðaldan frá uppfræðslumönnunum
yíir þ>ýskaland. Uppfræðslukenningarnar fengu þar nokk-
uð aðra mynd, en á Frakklandi. Verður þá sjerstaklega
að nefna til tvo menn, Basedow og Rochow.
Basedow (1723—1790) fylgdi að ýmsu leyti skoðun-
um Rousseaus, en hann heimtaði miklu meiri fróðleik og
lærdóm. Hann stofnaði skóla á þýskalandi og ritaði
bækur umjjmenntun barna og unglinga. Basedow var um
nokkur ár kennari við háskólann í Sórey á Sjálandi, en
varð að fara þaðan vegna skoðana sinna í trúarefnum.
Hann var skynsemistrúarmaður í meira lagi.
Rochow (1734—1805) var aðalsmaður í Brandenburg
á þýskalandi. Árin 1771—72 var þar uppskerubrestur og
mikil neyð meðal manna. Rocliow aumkvaðist þá yfir