Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Side 64

til, losnað undan ábyrgð. Sá, sem ræktar og selur grænmeti, getur ekki gert
ráð fyrir góðri langtímaveðurspá á þeim tíma, sem samningur um sölu
grænmetis var gerður og þannig hliðrað sér hjá allri ábyrgð á afleiðingum
þess að veðrið reyndist í raun ekki samkvæmt spám. Öðru máli kann hins
vegar að gegna, ef veður reynist mjög afbrigðilegt og mun óhagstæðara en
rnátti búast við, t.d. ef frosthörkur verða í júlí. Annað dæmi er möguleikinn
á mikilli geislavirkni. Ef kjarnorkuslys verður í viðskiptalöndunum má á
sama hátt búast við því, að erfitt geti reynst að fá grænmeti og vissa matvöru
frá þeim svæðum, þar sem geislavirkni gætir. Verður þá seljandi að hafa þetta
í huga við samningsgerðina. En möguleikinn á geislavirkni er að öllu jöfnu
svo lítill, að ekki er ástæða til fyrir seljanda að hafa slíkt í huga nema atvik
hafi orðið, sem veiti vísbendingu um slíkt.
Yfirleitt verður þess ekki krafist, að seljandi hafi annan sambærilegan hlut
á lager með það í huga, að hinn seldi hlutur kunni að skemmast fyrir afhend-
ingu. Eftir atvikum er slíkt þó ekki óhugsandi.51
4.5.6 Seljandi getur ekki komist hjá eða sigrast á afleiðingum hindrunar
Fjórða skilyrðið fyrir ábyrgðarleysi er, að ekki sé unnt að ætlast til þess,
að seljandinn geti komist hjá eða sigrast á afleiðingum hindrunar. Þetta skil-
yrði er einnig háð því, til hvers var unnt að ætlast af seljanda. Hér er um það
að ræða, hvað seljandi getur gert til að komast hjá eða sigrast á afleiðingum
hindrunar. Af öðru skilyrðinu hér að framan leiðir hins vegar, að hafi seljandi
getað komist hjá eða yfirunnið sjálfa hindrunina, er honum það skylt, enda
er þá ekki um að ræða hindrun, sem seljandi fær ekki ráðið við. Fjórða skil-
yrðið á m.a. við, þegar svo stendur á, að hindrun verður á tímabilinu frá því
að kaup gerðust og fram að afhendingartíma. Seljanda er þá skylt að gera
nauðsynlegar ráðstafanir til þess að afstýra afleiðingum hindrunarinnar.
Þetta getur t.d. þýtt, að heildsali verði að velja annan framleiðanda en hann
hafði ákveðið, ef augljóst verður, að sá framleiðandi muni ekki geta efnt
skyldur sínar vegna verkfalla eða annarra slíkra hindrana. Eftir atvikum geta
möguleikar og jafnframt skyldur seljanda legið í því að byggja upp nógu
mikinn vörulager til þess að mæta hugsanlegum vandamálum af þessu tagi
eða þá að leita til annarra birgja. Það nægir seljanda ekki í þessu efni að sýna
fram á, að slík vöruútvegun sé dýrari en sú, sem hann hugsaði sér upp-
haflega. Hugsanlegt er, að hindrun verði, eftir að vöruafhendingu hefur þegar
seinkað af annarri ástæðu. Hindrun við þessar aðstæður leysir seljanda ekki
undan ábyrgð, hefði hún ekki haft nein áhrif, ef afhendingin hefði farið fram
samkvæmt samningnum.52
51 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 90-91.
52 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 91.
320