Íslenzk tunga - 01.01.1964, Page 29

GÖMUL HLJÓÐDVÖL í UNGUM RÍMUM
27
fyrra tónkvæði (akcent 1) í norsku og sænsku (og hljóðrof (st0d)
í dönsku, ef hljóðfræðilegum skilyrðum er fullnægt), en orð sem
hafa verið fleiri en ein samstafa í fornnorrænu hafa hins vegar oftast
síðara tónkvæði (akcent 2) í norsku og sænsku (og ekki hljóðrof í
dönsku).20 Hafi tónkvæði verið í forníslenzku, sem líklegt verður
að telja, ættu stoðhljóðsorðmyndir sem hafa verið ein samstafa í
fornmálinu að hafa haldið fyrra tónkvæði; þannig hefði t. d. rœður
(< rœðr, nút. af ráða) ekki átt að falla saman við ræður (flt. af
rœða), og þá er um leið trúlegt að t. a. m. fögur (< fpgr, kvk. af
fagr) og sögur (flt. af saga) hafi ekki þótt fullgott endarím.21
Því hefur áður verið haldið fram að tónkvæði hafi komið í veg
fyrir að orðum af þessum tveim hópum væri ruglað saman í íslenzk-
um 15. aldar kveðskap,22 en að sjálfsögðu er sú rannsókn sem nú
hefur verið greint frá allt of takmörkuð til þess að unnt sé að full-
yrða hvort svo hafi enn verið á 17. öld; hér bíður enn verkefni úr-
lausnar.22
Det arnamagnœanske institut,
K^benhavn.
20 Sjá t. d. Peter Skaiitrup, Det danske sprogs historie, I (Kpbenhavn 1944),
238.-244, bls.
21 Því má skjóta inn hér, að þar eð rímorðin gjaldið : valdið í 4. rímu eru
einkvæð nafnorð með greini ættu þau að hafa fyrra tónkvæði, og kynni það að
vera skýringin á því að þau standa þar sem óstýfðra vísuorða er að væntu.
22 Jón Helgason, „Ortografien i AM 350 fol.,“ Meddelelser jra Norsk jorening
for sprogvidenskap, I, 2 (Oslo 1926), 55. bls.:
Islandsk diktning fra 15. Srh. viser, at skjpnt ord som liverfr blev ut-
talt som to stavelser, forstod man meget godt á holde dem ute fra op-
rinnelige tostavelsesord, sikkert ved lijelp av den musikalske aksent.
2:1 Við §1.13 skal því bætt að sýnishorn af léttiskrift Þórðar Jónssonar er að
finna í Landsbókasa/n íslands, Árbók 1948—1949 (Reykjavík 1950), 137. bls.,
í ritgerð Björns K. Þórólfssonar „Nokkur orð um íslenzkt skrifletur," 22. mynd.