Íslenzk tunga - 01.01.1964, Page 159

ÚR FÓRUM ORÐABÓKARINNAR IV
155
Ok óþokkaðr okkar
ostmýgir brodgygi,
bjúgr elr sorg um saurga
saupstríðir flotgríði.
Um orðamun handrita skal þetta tekið fram: í 3. vo. hafa öll hdr.
‘bjúgt elr sorgum’, en leiðrétting Sveinbjarnar Egilssonar sem til-
færð er hér að ofan er vafalaus; ‘brodgygi’ í 2. vo. er leshóttur beztu
handrita (AM 743, 4to, 751, 4to og Resens-Eddu); önnur hdr. hafa
‘bord gyge’ og ‘brodd gije’. Ekki er ástæða til að rengja leshóttinn
broðgýgi eða efast um að svo hafi staðið í Ormsbók. Sveinbjörn
Egilsson3 skýrði broð sem brauð, og kenningin ætti samkvæmt því
að tákna konu sem eyðilegði brauð af hirðuleysi eða eyddi því í
óhófi. Finnur Jónsson gekk feti framar og leiðrétti brodgygi í brauð-
gýgi,4 og í báðum útgáfum hans af Lexicon poeticum er brauðgýgr
uppflettiorð, en broðgýgr stendur þar hvergi. Guðbrandur Vigfús-
son hafði þó skýrt orðið rétt í orðabók sinni, þar sem hann segir
(undir broð) að orðið broð sé ennþá notað á austanverðu íslandi í
merkingunni ‘soð’, og bætir við að það komi fyrir í samsetningunni
broð-gýgr í vísu í Laufás-Eddu, en telur skýringu Sveinbjarnar í
Lexicon poeticum ranga. Finnur Jónsson hefur sýnilega ekki trúað
á skýringu Guðbrands; hins vegar hefur I. Lindquist tekið hana
upp í grein um orðmyndina ‘okkar’ í 1. vo. vísunnar;5 hann leggur
broðgýgr út „haxan av fiskspadet“ og bendir á að kenningarnar
broðgýgr og flotgríðr séu gerðar til spotts á sama hátt og saupslríðir
og ostmýgir um karlmanninn.
Ein ástæða til þess að Finnur Jónsson hefur ekki trúað á skýringu
Guðbrands mætti vera sú að hann hafi efazt um tilvist orðsins broð.
Orðið komst ekki í orðabækur fyrr en hj á Guðbrandi og virðist lítt
hafa komizt á prent, að minnsta kosti hefur Orðabók Háskólans eng-
in dæmi um það úr prentuðum ritum fyrr en hjá Þórbergi Þórðar-
3 Lexicon poéticum (Havniæ 1860), 83.
4 Den norsk-islandske skjaldedigtning I B 601.
5 I. Lindquist, „Ett vastnordisk verb okka ‘klaga’,“ Meijerbergs arkiv för
svensk ordjorskning III (1941), 140—146; sjá einkum bls. 141.