Helgafell - 01.04.1943, Page 115

BRÉF FRÁ LESENDUM
251
bundinni stafsetningu á fornsögunum væri breyt-
ing á málinu sjálfu. Þetta eitt kom mér til að
skrifa grein mína og beina gagnrýni minni eink-
um gegn yður. Þér segið nú, að orð yðar um
..fornritaþýðingar" megi ekki skilja á slíka lund,
og ,,gáfumenn“ Kefðu átt að geta séð það. En
á hvorn veginn áttu þá hinir að skilja orð yðar?
Ég hef lagt alla megináherzlu á það, hversu
vandfarið sé hinum lærðu mönnum með skiln-
ing þeirra, sem minna vita, og svo hver ábyrgð
það er, að taka varnarlaus börn og binda þeim
óbærar byrðar dauðrar vizku. En nú kemur það
fram, að við munum Jíkrar skoðunar um það,
hversu nútímastafsetning ætti að vera, og er
mér það gleðiefni. Hins vegar finnst mér sem
þér hafið ekki komizt með öllu undan yðar
eigin orðum um ,,fornritaþýðingar“ og eigið
þar enn óbætta sök, en um þetta ætla ég ekki
að halda uppi deilum við yður.
Annað höfuðatriði er það, hvort stafsetja bæri
fornsögurnar eins og aðrar bækur, sem ætlaðar
eru börnum og lítt bókfróðri alþýðu, eða hvort
hin ,,forna“ stafsetning fæli einhverja frá að lesa
þær. Um þetta er ég fyrir mitt leyti í engum
efa. Ég er yður sammála um það, að áhugi
almennings á fornsagnalestri hlýtur að þverra í
straumfalli nútímans og við breyttan aldaranda.
En það raskar ekki hinu, sem ég hef lagt
mesta áherzlu á, en þér enga, að þyrnigerði
hinnar ,,fornu“ stafsetningar er að loka að fullu
leið barnsins að sögunum. Stafsetningin verkar
þegar við fyrstu sýn eins og annað ,,mál“, eins
°g t. d. gotneskt Jetur orkar nú orðið á hvern
venjulegan ungling: honum finnst ógerningur að
lesa bókina. Það er viðkvæði unglinga, að þeim
leiðist ,,mó/ið“ á íslendingasögum. En þeirmeina
stafsetninguna—alveg eins og þér viljið nú vera
Júta um yðar orð. Ég hef athugað þetta efni
lengi og vandlega á kennaraferli mínum, að vísu
*neð mínum tiltölulega litla lærdómi og þeirri
skynsemd, sem mér er léð, en ég hygg mig hafa
roiklu meiri og merkari reynslu í þessu en þér
hafið.
Þér segið, að ég hafi gert yður upp skoðanir,
8em þér alls ekki hafið. Sé ég nú að þetta er
8att, og gleðst af því, yðar vegna. En þér hafið
bé goldið Jíku líkt. Þér bregðið mér um að boða
kák og hundavaðshátt, en eruð þó sjálfur sömu
skoðunar og ég um höfuðatriði míns máls: að
hina almennu stafsetningu ætti að gera einfald-
ari en nú er. Og ég spyr líka: Hvar hef ég
haldið því fram, að ekki ætti að gefa út íslend-
ingasögur með ,,fornri“ stafsetningu handa bóka-
mönnum og hverjum þeim, sem yndi hefur af?
Sjálfur er ég einn af þeim. Og sú stafsetning
má vera svo skrautleg og íburðarmikil sem hinir
lærðustu menn kunna bezt. En slíkur viðhafn-
arbúningur hæfir ekki barnabókum; það eitt hef
ég sagt. Ég hef látið í ljós litla aðdáun á hinum
feiknlegu formálum fyrir íslendingasögum, sem
nú eru svo mjög í móð; hygg ég betra væri að
gefa þá út í sérstöku ritsafni, að því leyti sem
gagnlegt er að skrifa þá, en greiða meir fyrir
því, að alþýða gæti fengið frumritin sjálf í
minni umbúðum; svo er það og trúa mín, að
sannfræði íslendingasagna eigi enn eftir að fá
sína formælendur, meir en nú er. Þetta er ekki
að rýra fræðin né vísindin, heldur virðist mér
sem ég geri hærri kröfur til fræðimannanna
heldur en þér. En ég geri mikinn mun á kröf-
um til fræðimannsins og barnsins.
Ég orðlengi þetta ekki frekar, enda virðist
mér að okkar í milli sé ekki teljandi ágreinings-
efni fyrir hendi, þegar beggja málstaður kemur
ljósar fram. Og svör yðar þykja mér góð og
drengileg, eftir því sem atvik Jágu til.
Svo bið ég yður að bera Jóhanni Frímann,
ritstjóra ykkar á Akureyri, kæra kveðju mína,
með þakklæti fyrir tvær kveðjur hans. Hann
hefur víst haldið að þér ættuð fullt í fangi og
vildi leggja sitt lið, enda mundi ég þá ekki
þurfa meira. En mér verður hugsað um
tvö norðlenzk skáld, sem heita eins og hafa
unnið sitt afrekið hvor, bæði einstæð. Jóhann
Sigurjónsson tók söguna um sauðaþjóf og kven-
forað og gerði þar af fagurt og ódauðlegt ævin-
týri um ást og harm; síðan fór hann í betra
heim. Jóhann Frímann tók hina fegurstu ásta-
sögu, sem við áttum til, hillingar íslendinga-
sagna um Hvítramannaland; hann gerði þar úr
stóðhestalæti og fjósbásaklám og slæma dönsku;
síðan varð hann fremdarmaður í höfuðborg
Norðlendinga og vill að bögubósar þekki tak-
mörk sín.
Sjálfan yður kveð ég hinni beztu kveðju.
Vinsamlegast
Helgi Hjörvar.