Skírnir - 01.01.1861, Qupperneq 96

98
FRÉTTIK.
Afrika.
Sudan, og lagSi hvervetna lönd undir sig (Timbuktu, Sokoto, Ada-
mava), og allt austr ab Bornu, þar risu höfbíngjar vib og stökktu
þeim afsér. þessi herþjób, sem menn einu nafni kalla Fulbe ebr Fel-
lata, stofnubu nú eitt mikib ríki, sem þó er margskipt, og jarl í hverju,
en allir eru þó skattgildir undir soldún Alíu í Wurnu, sem Barth
gisti hjá. þetta ríki er þó á tréfótum, og mun eiga skamma æfi og
sundrast: borgir og ríki hverfa í Sudan skjótt; þegar árnar vaxa, flóa
þær yfir löndin og sópa burtu hinum veikbygbu leirkofum, ebr kofum
úr hálmi og reyr, sem landsmenn byggja, en upphlaup og styrjaldir
sópa burt ríkjunum ár frá ári og öld frá öld. Landsmenn eru Blökku-
menn í Sudan fyrir utan Fellata, sem menn ekki þekkja eöli og
upphaf til, en halda þó þeir sé þjóbblcndíngr Blökkumanna og
Araba, og sem eru höfíu'ngjar í hinum sigrubu löndum. Fyrir
austan Tsad var ekki frifcsamara. A 16. öld kom heifcin þjófc
austan frá Dongola vifc Níl, afc nafni Tanersar, þeir brutust fram
allt vestr afc Tsad, og stöfcvufcu um stund rás Islamstrúar afc vestan.
þetta allsherjarríki hrundi þó brátt, og úr því urfcu 3 ríki, Bag-
hirmi, Vadai og Darfur, en milli þeirra eru sífeldar styrjaldir;
fyrir fám árum varb Baghirmi lýfcskylt undir hinn grimma soldán
í Vadai.
Löndin fyrir sunnan Sudan, allt afc mifcjarfcarlínunni, eru enn lítt
könnub, afc vestanverfcu hefir Barth komizt lengst sufcr (í Adamava),
afc austanverfcu hafa menn leitab ab uppsprettum Nílar, og á þeirri
leib séfc snæfjöll skammt norfcr undan mibjarfcarlínunni og vötn,
og héfcan ætla menn afc Níl renni undan. þetta land hefir kannab
franskr mafcr du Chailla (1857— 59). Enn má nefna Hauglin, pruss-
neskan mann, sem á leifc sinni afc leita Dr. Vogels (1859) hefir
siglt meb allri Samalaströudinni og Raufcahafi, einnig í því skyni
afc leitast fyrir um uppsprpttur Nílar. þessi er saga Mifcafriku, og
_ér þá afc víkja til Sufcrafriku.
2. Af Subrafriku milli 30. sufcrstigs og mifcjarfcarlínu þekktu
' menn fram til þessa tíma lítib nema strendrnar, og héldu menn
ab þetta allt væri hrjóstrugt hálendi og lítt bygt. Prestr nokkur
engelskr, Davíb Livingstone, hefir nú kannafc þetta land hin sömu
ár og Barth ferfcafcist í Sudan. Livingstone hefir boöafc kristna trú
villimönnum, Hottintottum og Köfum, og haffci lengi afcsetu sína í