Skírnir - 01.08.1912, Side 79

Um talshætti i islenskn.
269
>ljettu« er blátt áfram afbökun af »litlu« — og ætti því
að útrýmast.
»Það er hængur á e-u«, hjer um bil sama sem »það
er agnúi á e-u« (sjá framar), hængur = erfiðleiki eða
vandkvæði, en hvað merkir orðið eiginlega? Hængur =
kalllax kemur sjálfsagt ekki til greina. Guðbrandur ritar
»hángur« — og mig rámar í að jeg hafi heyrt eða sjeð þá
mynd — og þýðir það »hánka«; Bj. Hald. hefir »hángur
í máli« = grunur, en hann hefir lika »hángur í trje« =
»tregi í trje« = rætur greinanna í bolnum, sem geri það
erfitt að kljúfa hann; þetta sýnist skýra talsháttinn;
reyndar hefði þá heldur mátt búast við »í« en »á«.
Ætti eftir þessu þá »hængur« að vera framburðarmynd
(sbr. »lángur—længur« í romsunni). Hjer þarf efalaust
frekari rannsóknar og skýrínga.
Þetta er ekki nema lítið sýnishorn af ísl. talsháttum.
En það sýnir glögt þýðingu þeirra. Sá sem rannsakar
þjóðar8iði og þjóðmenníngu þarf að kynnast þeim, því að
þeir bregða ljósi yfir mart, þegar þeir þá eru ekki
myrkir með öllu.
Jeg hef flokkað þá svo sem gert er hjer, og ætla jeg,
að fleiri þurfi ekki flokkana. Þó gerði fjelagsmaður einn
(mag. Sig. Nordal) þá athugasemd, sem er rjett, að auka
mætti við einum flokkinum, talsháttum sem byggðist á
sögulegum grundvelli (sbr. »Þrándur í Götu«). Geta þeir
sem það vilja tínt þá saman.
Annars ættu menn að vanda notkun') þessara tals-
hátta og viðhafa þá með smekk og hæfilega oft. Annars
getur svo farið, að »borið sje i bakkafullan lækinn*, og
það þykir ekki gott.
Finnur Jónsson.