Gefn - 01.07.1871, Side 23

25
mót á gripum, arabiskir eða kúfiskir peníngar komu þá norður
ogsilfur var mjög haft fyrir gjaldfé. Járnöldin er að því leyti
upphaf sögutímans, að menn þá fyrst geta fariö að telja eptir
árum; en að fornsögurnar, hverrar túngu sem eru, nái yfir allar
aldirnar, það sést á því sem allir vita, að til að mynda bæði
griskar og norrænar sögur segja berlega frá þjóðum sem
höfðu steinvopn — það voru tröll og jötnar, því mennblönd-
uðu því sarnan við trúna; hverr man ekki eptir Hrúngni,
sem barðistvið f>ór með steinvopnum? en hamarinn Mjölnir
var úr járni, eins og skýlaust segir í Eddu, því Brokkur
dvergur smíðaði hann, bæði gull og járn um leið, og sagan
um [>ór merkir ekki fremur náttúruviðburð en viöureign
járnaldarþjóða vid steinaldarmenn; sömuleiðis minnum vér
á Örvarodds-sögu, þar sem Jólfur er steinaldarmaður og gef-
ur Oddi steinörvar; Hildir jötunn réri og á steiunökkva, og
það merkir steinöld, þó allt þetta sé sveipað skáldlegum
hjúpi og svo miklum vkjum að örðugt er að finna sann-
leikann; en það er víst, að sannleikur er falinn í öllum þess-
um fornu sögum: Örvaroddur er sólarguð, hann er Herakles
Noröurlanda; en hann getur líkamerkt heila þjóð eða þjóð-
aranda, sem er íklæddur eins manns mynd, af því fornöldin
gerði allt að persónulegum verum, og henni nægði þá ekki
að láta þessar verur vera eins og menn voru mönnum kunn-
ir, heldur gerði hún þær að jötnum eða forynjum: Örvar-
oddur var tólf álna hár og varð þrjú hundruð ára gamall;
hann fór víða um heim og átti viðskipti ekki lítil við Ög-
mund Eyþjófsbana, sem er slaviskt eða finnskt þjóðerni og
myrkravald; seinast var hann lagður í steinþró og brendur,
öldúngis eins og eiraldarmenn hinir seinni: öll sagan segir
nefnilega sumpart frá atburðum sem urðu laungu fyrir hinn
»sögulega« tíma, en sumpart er hún beinlínis hugmynda
eða náttúru-saga. Á sama hátt segja hin elstu grisku kvæði
og margar sögur Grikkja frá eiröld og steinöld — í öllum
riturn kemur þetta fyrir, jafnt í ritníngunni sem annarstaðar,
og vorar elstu sögur, sem menn eru vanir að fyrirlíta og